دانلود پایان نامه پزشکی

پایان نامه پزشکی پایان نامه پزشکی

دسته بندی	پزشکی
فرمت فایل	pptx
حجم فایل	137 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	154

پایان نامه پزشکی

فهرست مطالب

عنوان                                                      صفحه

چکیده
مقدمه
فصل اول: کلیات
1-1- آناتومی پستان	1
1-2- بافت شناسی پستان	5
1-3- فیزیولوژی پستان	10
1-4- تاریخچه کشف هورمون پرولاکتین و شرح اعمال آن در شیردهی از دیدگاه بیولوژی سلولی	13
الف- تاریخچه کشف پرولاکتین	13
ب- مهار عمل پرولاکتین	14
ج- محرکهای پرولاکتین	14
د- اعمال پرولاکتین از دیدگاه بیولوژی سلولی	14
هـ ارزیابی پرولاکتین	15
و- نقش پرولاکتین در لاکتوژنز	15
1-5 شیر مادر، محتویات و فواید آن	16
الف- آغوز (کلستروم)	16
ب- بررسی تفاوت آغوز و شیر موقتی	17
ج- محتویات و فواید شیر مادر	17
1-6- تغذیه با شیر مادر	19
الف- ناکافی بودن شیر مادر	20
ب- موارد قابل توجه در طی شیردهی	22
ج- جلوگیری از بارداری در زمان شیردهی	24
د- از شیرگیری	25
1-7- اثرات شیر مادر بر سیستم‌های گوناگون بدن نوزاد	25
الف- تأثیر شیر مادر بر استخوان سازی نوزاد	25
ب- تأثیر شیر مادر بر رشد و تکامل سیستم عصبی نوزاد	26
ج- تأثیر شیر مادر بر سیستم ایمنی نوزاد و حمایت ایمونولوژیک غیر قابل جایگزینی آن	26
د- تأثیر شیر مادر بر تعادل وزن، قد و رشد نوزاد	27
هـ تأثیر شیر مادر بر سیستم تنفسی نوزاد	27
و- تأثیر شیر مادر بر سیستم قلب و عروق نوزاد در سالهای آتی زندگی	28
ز- تأثیر شیر مادر بر سیستم گوارشی نوزاد	28
ح- تأثیر شیر مادر بر سیستم شنوایی نوزاد	28
ط- تأثیر شیر مادر بر کاهش میزان کم خونی نوزاد	29
ی- تأثیر شیر مادر در پیشگیری از دیابت نوع 2	29
ک- تأثیر تغذیه با شیر مادر بر مننژیت ناشی از هموفیلوس آنفلوآنزا	29
1-8- فواید شیردهی بر مادر شیرده	29
1-9- مقایسه محتوای شیر مادر با شیر گاو	30
1-10- محتوای شیر خشک و مضرات آن در مقایسه با شیر مادر	31
1-11- خطرات شیرخشک	34
1-12- موارد منع شیردهی	34
1-13- مادران شیرده شاغل	35
1-14- تأثیر الکل بر شیردهی	36
1-15- تأثیر سیگار بر شیردهی	38
1-16- بیماریهای پستان	39
1-16-1- ناهنجاریهای رشد پستان	39
1-16-2- ترشّحات غیر طبیعی پستان	39
1-16-3- غدد پستان	40
1-16-4- ترک و زخم نوک پستان، راههای پیشگیری و درمان	42
1-16-5- پدیده رینود	43
1-16-6- حساسیت موضعی پستان	44
1-16-7- تورم و پرخونی پستان	45
1-16-8- التهاب پستان	46
1-16-9- آبسه پستان	46
1-17- شیردهی و داروها	46
1-17-1- فاکتورهای مؤثر در ترشّح دارو و ورود آن به داخل شیر	47
1-17-2- مکانیزم انتقال داروها به داخل شیر	48
1-17-3- دسته داروها بر حسب مضر یا بی ضرر بودن در طی شیردهی	48
1-17-3-1- دسته داروهای بی‌ضرر در طی شیردهی	48
1-17-3-2- دسته داروهایی که در طی شیردهی کمتر ایمن هستند	51
1-17-3-3- دسته داروهایی که در طی شیردهی خطرناک هستند	52
1-17-4- موارد قابل ذکر در مورد مصرف داروها در طی شیردهی	53
1-17-5- دم کرده‌های گیاهی بی‌ضرر در طی شیردهی	54
1-17-6- اشعه X و اسکن‌ها در طی شیردهی	65
فصل دوم: محرکهای شیردهی (گیاهی و شیمیایی)
2-1- گیاهان داروئی محرک شیردهی	66
2-2- قطره گیاهی شیرافزا	81
2-2-1- مواد مؤثره گیاهان موجود در قطره شیرافزا	81
2-2-2- فارماکولوژی	82
2-3- محرکهای شیمیایی: داروهای محرک شیردهی	93
2-3-1- متوکلوپرامید، دارویی با عارضه جانبی شیرافزایی	93
فصل سوم: بررسی آماری و نتایج
3-1- مطالب جمع‌آوری شده حاصل از نظریات 200 پزشک (متخصص زنان، اطفال و ماما)	100
3-1-1- بررسی معیارهای پزشکان در مورد سنجش کافی بودن میزان شیر مادر	100
3-1-2- بررسی علل ناکافی بودن میزان شیر مادر	100
3-1-3- موارد ذکر شده به منظور افزایش شیردهی در درجه اول	100
3-1-4- بررسی آمار بدست آمده از پزشکان (بر حسب درصد)	101
3-1-5- علل تجویز فرآورده های خوراکی متوکلوپرامید	101
3-1-6- علل تجویز قطره شیر افزا	101
3-1-7- علل عدم تجویز فرآورده های خوراکی متوکلوپرامید توسط آن دسته از پزشکان که آنرا تجویز نمی‌کنند	101
3-1-8- علل عدم تجویز قطره شیرافزا توسط آن دسته از پزشکان که آنرا تجویز نمی‌کنند	102
3-1-9- سایر موارد دارویی تجویز شده به منظور افزایش شیر مادر	102
3-2- ترسیم نتایج حاصل به صورت جدول و نمودار ستونی	103
3-3- استفاده از روش آماری مجذور خی	104
3-4- آزمون فرض صفر و مقابل و ترسیم جدول فراوانی‌های مورد انتظار بر اساس آن	104
3-5- فرمول مجذور خی و محاسبات	105
فصل چهارم
بحث و نتیجه‌گیری	106
خلاصه انگلیسی	108
فصل پنجم: مراجع

منابع:

1. دکتر زرگری – علی؛ گیاهان داروئی – جلد اول؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ هفتم؛ 1376.

2. دکتر زرگری – علی؛ گیاهان داروئی – جلد دوم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1375.

3. دکتر زرگری – علی؛ گیاهان داروئی – جلد سوم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1375.

4. دکتر زرگری – علی؛ گیاهان داروئی – جلد چهارم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ ششم؛ 1376.

5. دکتر زرگری – علی؛ گیاهان داروئی – جلد پنجم؛ مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛ چاپ پنجم؛ 1374.

6. دکتر رخشان – محمد؛ فیزیولوژی پزشکی گایتون؛ ترجمه دکتر نیاورانی – احمد رضا - جلد دوم؛ مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تیمورزاده؛ نشر طبیب؛ چاپ اول تابستان 1375.

7. دکتر خدمت – حسین، دکتر علمداری – شهرام؛ چکیده پزشکی، بیماریهای داخلی (اصول طب داخلی  هاریسون 1998- مبانی طب سسیل 1997) – جلد نهم؛ مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تیمورزاده؛ نشر طبیب؛ چاپ اول تابستان 1379.

8. جان کوئیرا – لوئیز کارلوس؛ بافت شناسی پایه؛ ترجمه دکتر شارقی قهرمان- مهران، دکتر ریاضی اصفهانی – محمد؛ نشر کتب دانشگاهی تهران؛ چاپ سوم؛ تابستان 1369.

9. دین– ام. آر. ای؛ آناتومی و فیزیولوژی پایه – جلد دوم؛ ترجمه طهماسب‌پور –حمید رضا، زعیم کهن - مسیب؛ مرکز نشر اشارت؛ چاپ هفتم؛ 1374.

10. گوری – کا-باتاچاریا؛ ریچارد- آ-جان سون؛ مفاهیم و روشهای آماری؛ ترجمه دکتر ابن شهر آشوب – مرتضی؛  میکائیلی- فتّاح، جلد دوم؛ نشر کتب دانشگاهی تهران؛ چاپ اول 1366.

11. دکتر سلطان زاده – محمد حسین؛ بیماریهای تنفسی کودکان؛ مؤسسه نشر جهاد وابسته به جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی؛ چاپ کامران؛ چاپ اول آذر ماه 1371.

12. دکتر کشاورز – سید علی؛ اصول تغذیه رابینسون؛ ترجمه خلدی – ناهید؛ نشر سالمی؛ چاپ اول بهار 1378.

13. دکتر سهرابی – مسعود رضا، دکتر بهرامی – منصور، وثوق – سیمین؛ مروری بر تغذیه بالینی؛ 1373.

14. مهندس امین – غلامرضا؛ گیاهان داروئی سنّتی ایران – جلد اول؛ نشر معاونت پژوهشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی – چاپ فرهنگ؛ خرداد 1370.

15. دکتر محتسبی – محمد،‌ دکتر مجلل ثقفی - شهین؛ دانستنی‌های پزشکی بانوان؛ چاپ آرین؛ چاپ اول 1382.

16. دکتر قاضی جهانی – بهرام، دکتر بشیریان – منوچهر، دکتر جهانگیری – بیژن؛ فارماکولوژی پزشکی گات – جلد دوم؛ نشر: تهران؛ مرکز نشر اشارت؛ چاپ اول 1371.

17. دکتر حاجی آخوندی – عباس، دکتر بلیغ - ناصر؛ راهنمای کاربردی گیاهان داروئی؛ مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی؛ چاپ اول پاییز 1381.

18. ولاگ – ژان و استودولا - ژیری؛ گیاهان داروئی: روشهای کشت، برداشت و شرح مصوّر رنگی 256 گیاه؛ ترجمه زمان – ساعد؛ نشر ققنوس؛ چاپ اول 1370؛ چاپ سوم؛ 1376.

19. دکتر خدّام – رامین؛ راهنمای جیبی کاربرد داروهای ژنریک ایران؛ نشر دیباج؛ چاپ دوم بهار 1380.

20. انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر؛ فصلنامه شیر مادر؛ شماره 8؛ سال دوم؛ زمستان 1380.

21. تغذیه با شیر مادر؛ یافته‌هایی برای سلامت آینده. انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت بهداشتی، اداره کل بهداشت خانواده، اداره کودکان؛ یونیسف 1999.

22. سیمای جمعیّت و سلامت در ایران؛ انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت سلامت، دفتر سلامت خانواده و جمعیّت؛ چاپ صنوبر؛ مهر 1379.

23. James, EF Reynolds., Parfitt, Kathleen.: “Martindale, the extra pharmacopoeia” Thirty – first edition volume 1. 1228-1230, 1273, 1996.

24. Lucinda G. Miller, Wallace J. Murray, PhD.: “Herbal Medicinals A clinician’s Guide” 292-293, 1998.

25. Thomas W. Hale, RPh PhD., Kenneth F.llett, BpharmphD.: “Drug The rapy and Breastfeeding From theory to clinical practice”. 1, 2, 4, 88 2002.

26. http:// www. Breast feeding.org/ index.html

27. Cast/eman, M.: “The Healing Herbs”. Emmaus, Pa: Rodale press1991.

28. Fleiss, P.: “Herbal remedies for the breastfeeding mother. Mothering” summer: 68-71, 1988.

29.Hoffmann,D.:“Therapeutic Herbalism: A Correspondence course in phytotherapy”. (self-published)

30. Jensen, R.: “Fenugreek-over looked but not forgotten”. UCLA lactation Alumni Association Newsletter. 1, 2 - 3, 1992.

31. Ody, P.: “The complete Medicinal Herbal”. New york: Dorling kindersley, 1993.

32. Rosengarten, F.: “The Book of Spices”. Wynnewood, Pa: Livingston publishing Co., 1969.

33. Simon, J, et. al.: “Herbs, An Indexed Bibliography 1971-1980. New-york: Archon Books, 1984.

34. Thomson, W.: “Herbs That Heal” New york: Charles Scribner’s sons, 1976.

35. Hermann, M.: “Herbs and Medicinal Flowers” New york: Galahad Books, 1973.

36. http:// www. Herbs and Breastfeeding. htm

37. http: // www. Konzababy. tripoel. com/baby-sling.htm

38. http: // www. Keepkids. Healty. com/newborn/new born. html

39. http: // www. Lactation services.com

40. http: // www. Breastfeeding momease.com/index.htm

41. http: // www. Breast feeding. htm

42. http: // www. Herbs for increasing milk supply.htm

43. Ryon, A.: “resurgence of breastfeeding in the united states”. Pediatrics., 99 (4): E12. Abstract. 1997.

44. Scariati, P, Grummer-strawn L, Feins.: “Alongitudinal analysis of infant morbidity and the extent of breastfeeding in the united states.” Pediatrics, 1997, 99 (6): E5. Abstract. 1997.

45. Wright A, Bauer M, NaylorA.: “Increasing breastfeeding rates to reduce infant illness at the community level”. Pediatrics., 101 (5): 837-44, 1998.

46. Whorwell P, Holdstock G, Whor well G.: “Bottle feeding; early gastroenter-it is, and inflammatory bowel disease”. Brit J Med, Feb: 382, 1979.

47. Mayer EJ, Hamman RF, GayEC.: “Reduced risk of IDDM among breast-fed children: The colorado IDDM Registry. Diabetes”., 37: 1625-32, 1988.

48. Koletzo S, Sherman P, Corey M.: “Role of infant feeding practices in development of Crohn’s disease in childhood”. Brit J Med., 298: 1617-8, 1989.

49. http: // www. Herbals and Breast feeding. Htm.

50.Nice, FJ.: “Breastfeeding and over-the-counter medications”, Pharmacy Times, 58: 114-24, 126-7, 1992.

51. Tyler, V.: “Herbs  Of  choice: The  Therapeutic use of phytomedicinals”. Binghamton,NY: pharmaceutical  products  press,1994.

52. Blumenthal,M.,Gruewald,J.,Hall,T.,Riggins,C.,Rister,R.: “the complete German   Commission  E  Monogra phs: Therapeutic Guide  to  Herbal Medicines”, Austin,Tx:American   Botanical society,1998.

53. Kopec,k.: “Herbal  medications  and  breastfeeding”. J,Hum lact., 15 (2):157-61,1999.

54.Shoup,J.,Garson,Ds.: “Anticoagulant use during lactation.”J,Hum  Lact, 15(3): 255- 7,1999.

55. Menella,JA.,Beauchamp,GK.:  “Maternal  diet alters the  sensory quantities  of human  milk  and the  nursling’s  behavior”. Pediatrics.,3(2)

: 93-100,1991.

56. Menella,JA.,Beauchamp,Gk: “The effects  of  repeated  exposure to gorlie-flavored milk  on the  nursling’s behavior”. Pedres.,34(6):805-8,1993.

57. Miller, LG.: “lterbal  medicinals:selected Clinical Considerations  focusing  on  known  or potential  drug-herb  interactians”. Arch  Intern Med.,158 (20):2200-11,1998.

58. Patton,sB.,Love,EJ.: “Drug-induced depression: incidence, avoidance and management”. Drug saf.,10(3):203-19,1994.

59. Howard,cr.,Lawrence, CA.: “Drugs and  breastfeeding”. Clin  Perinatal., 26 (2): 447-78, 1999.

60. “Review of Natural product, Facts and Comparisons”, 1996. Louis, st., Walter Kluwer company.

61. Chang, J.: “Medicinal herbs: drugs or dietary supplements? Biochemical Pharmacology”., 59:211-219, 2000.

62. http:// www. Physicians select. com

63. http:// www. Sativan (As paragus racemosus) Information. htm

64. http:// www. Parenting web. com / index. htm

65. Heil., “S.H., Hungund, B. L., Zheng, Z.H., Jen, K. L. And Subramanian, M. G.: “Ethanol and lactation: Effects of milk lipids and serum constituents Alcohol”., 18: 43-48, 1999.

66. Hunt, P. S., Kraebel, K. S., Rabine, H., Spear, L. P And spear, N. E.: “Enhanced ethanol intake in preweanling rats following exposure to ethanol in a nursing context”, Developmental Psychobiology. 26: 133-153, 1993.

67. Lawton, M. E.: “Alcohol in breast milk”, Australian Journal of obstetrics and Gynaecology., 25: 71-73, 1985.

68. Little, R. E.: “Maternal use of alcohol and breast-fed infants”, New England Journal of Medicine., 322: 339, 1990.

69. Little, R. E., Lambert, M. D., Worthington- Roberts, B.: “Drinking and smoking at 3 months post-partum by lactation history”, Pediatric and Perinatal Epidemiology., 4: 290-302, 1989.

70. Little, R. E., Anderson, K. W., Ervin, C. H., Worthington-Roberts, B., Clarren, S. K.: “Maternal alcohol use during breastfeeding and infant mental and motor development at one year”, New England Journal of Medicine., 321: 425-430, 1990.

71. Mendelson, W. B., Hill, S. Y.: “Effects of the acute administration of ethanol on the sleep of the rat”, A dose – response study, pharmacology, Biochemistry and Behavior., 8: 723-726, 1978.

72. http://www. Human parenting. com/Book/chap 2/Breast feeding–breastmilk. htm

73. http:// www. Storknet. com/index.html

74. http:// www. Medstat. Med. Utah. Edu/kw/human-report/Lectures/prolactin.htm

75. http:// www. Caroldenny. com/info.htm

76. http:// www. Breastfeed.com

77. http:// www. Shirleys-wellness-cafe. com/birth.htm

78. http://www. Breastfeeding basics.Org/cgi-bin/deliver.cgi/content/Drugs/ smoking. html.

79. http:// www. Breastfeeding basics. Org/cgi-bim/deliver.cgi/content/Drugs/herbs. html

80. http:// www. Keepkidshealthy.com/breastfeeding/guide/drugs-breastfeeding.html

81. http:// www. Motherisk.org/breastfeeding/index.html

82. http:// www. Breastfeeding basics. Org/cgi-bin/deliver.cgi/content/Drugs/prepass. html

83. http:// www. Drugs safety during breastfeeding.htm

84. http:// www. Breastfeeding.com/catalog/product.htm

85. http:// www. Google.Grewia+hirsuta+chemical+ingredient.

86. http:// www. Health.yahoo.com

87. http:// www. Pregnancy. com.au/raspberry-leaf.htm

88. Last up dated 1999, BFHI News apr-june 2001.

89. Bensky. D Gamble A.: “The pharmacology of chinese herbal medicine, materia medica”. Eastland press, seattle. 440-441, 26,1986.

90. H. K. Bakhru.: “Herbs that heal”. 2000.

91. http:// www.uk-muscle/co/uk.com

فهرست جداول

شماره جدول		عنوان	صفحه
جدول 1-1-	مقایسه شیر انسان، شیر گاو و شیر خشک		33
جدول 1-2-	داروهای بی ضرر در طی شیردهی در دوزهای معمول		55
جدول 1-3-	داروهای احتمالاً بی ضرر در طی شیردهی در دوزهای معمول		58
جدول 1-4-	داروهای بالقوه خطرناک در طی شیردهی		61
جدول 1-5-	داروهایی که اصلاً ایمن نیستند (داروهای خطرناک در طی شیردهی)		64
جدول 3-1-	فراوانی‌های مشاهده شده		103
جدول 3-2-	فراوانی‌های مورد انتظار		104

نمودار ستونی 3-1-

فراوانی پزشکان متخصص و ماما بر حسب درصد با توجه به نوع داروی تجویز شده

103

فهرست اشکال

شماره شکل	عنوان	صفحه
شکل 1-1	ساختمان پستان در زن	4
شکل 1-2	مسیرهای اصلی تخلیه لنفاوی پستان	4
شکل 1-3	نمونه یک سلول آلوئولی غدد پستانی با سلولهای میواپی تلیال قابل انقباض	9
شکل 1-4	ترشّح اجزای شیر توسط سلول اپی تلیوم آلوئولار و عبور داروها به داخل و خارج آن	50
شکل 2-1	Foeniculum   vulgare	83
شکل 2-2	Carum   carvi	84
شکل 2-3	Anethum   graveolens	85
شکل 2-4	Trigonella   foenum-graecum	86
شکل 2-5	Ocimum   basilicum	87
شکل 2-6	Urtica   dioica	88
شکل 2-7	Coriandrum   sativum	89
شکل 2-8	Daucus  carota	90
شکل 2-9	Linum   usitatissimum	91
شکل 2-10	Cnicus   benedictus	92

«چکیده»

در چند دهه اخیر اطلاعات علمی گسترده‌ای در مورد تغذیه با شیر مادر منتشر شده است. تأثیر اعجاب انگیز تغذیه با شیر مادر بر سلامت مادر و کودک، رشد و بقای کودک، کاهش مرگ و میر، ارضای نیازهای عاطفی کودک، احساس امنیت او و نیز صرفه جویی اقتصادی در بعد خانواده و در بعد کشوری، سازمانهای بین‌المللی را بر آن داشته که با مشورت و جلسه‌های متعدد و از راههای گوناگون، برای ترویج تغذیه با شیر مادر تلاش کنند. (11)

سازمان جهانی بهداشت و یونیسف، تغذیه انحصاری شیرخواران با شیر مادر را برای مدت 6 ماه توصیه می‌کنند. به این معنی که در 6 ماه اول زندگی، نوزادان فقط از شیر مادر تغذیه شوند و حتی آب و یا مایع دیگری به آنها داده نشود. (21) اما در سراسر جهان تعداد معدودی از نوزادان برای بیش از چند هفته اول به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند. (88)

در این پایان نامه، به منظور بررسی عملکرد پزشکان متخصص و ماما در مواجهه با کاهش شیر مادران تحقیق صورت گرفته است. در بررسی آماری با  200 پزشک متخصص و ماما در چهار بخش تهران و شهرستان کرج مصاحبه انجام شده است به منظور اینکه مشخص گردد که در جهت افزایش شیر مادران، کدامیک از دو داروی شیرافزا (گیاهی) و یا متوکلوپرامید (شیمیایی) را تجویز می‌کنند و علت چیست؟

بررسی نتایج حاصل از تحقیق نشان داده که کلیّه پزشکان، در درجه اول به موارد طبیعی از جمله تغذیه کامل و کافی مادر شیرده، آرامش روحی و حمایت عاطفی او از طرف خانواده و شیردهی مکرّر نوزاد اشاره نموده اند. 66 درصد پزشکان، قطره گیاهی شیر افزا را توصیه کرده اند، 5/16 درصد نیز قرص (یا قطره) متوکلوپرامید را تجویز کرده و 5/15 درصد فقط به رعایت موارد طبیعی مذکور اشاره داشته اند و هیچ دارویی توصیه نکرده اند.

این نتایج در کل بیانگر این است که اکثر پزشکان ترجیح می‌دهند تا حدّ ممکن داروی شیمیایی تجویز نکنند. به جهت بررسی ارتباط دیدگاه پزشکان در زمینه تجویز با تخصص آنها، از روش آماری مجذور خی استفاده شد. نتایج نشان داد که دیدگاه پزشکان در رابطه با تجویز دارو ارتباطی با نوع تخصّص آنها ندارد و صرفنظر از اینکه متخصص اطفال یا متخصص زنان – زایمان و یا ماما باشند، از تجویز داروی شیمیایی تا آنجا که مقدور است، خودداری می‌نمایند و جامعه متخصص کشور ما (صرفنظر از نوع تخصص) در جهت کمک به افزایش شیر مادر، همچنان گرایش بیشتری به فرآورده‌های گیاهی دارند.

«مقدمه»

کلیه سازمانهای مهم ملی و بین‌المللی بهداشت و گروههایی که با تغذیه مادر و کودک سر و کار دارند، تغذیه با شیر مادر را برای نوزادانی که به موقع متولد شده اند[1]، ‌توصیه می‌کنند. دلیل این امر آن است که شیر مادر بهترین انتخاب برای شیردهی نوزاد است و حاوی حدود 200 ماده می‌باشد که توسط غدد شیری در پاسخ به تقاضای نوزاد و مکیدن او تولید می‌شود. (13)

در مهر ماه سال 1369 در محل سازمان ملل متحد، ترویج تغذیه با شیر مادر به عنوان یکی از اهداف مهم به تصویب رسید. سپس در مرداد ماه سال 1370 در ایتالیا برنامه‌ای تدوین گردید مبنی بر اینکه مادران شیرده باید بتوانند تا 6 ماهگی نوزاد را فقط با شیر خود و بعد به همراه تغذیه کمکی تا 2 سالگی شیر دهند. (11) در این رابطه، توصیه آکادمی کودکان امریکا این است که نوزادان باید به مدت 4 تا 6 ماه فقط از شیر مادر تغذیه شوند. (13)

مطالعات پزشکی فراوان بر روی شیر مادر، نشان داده است که در طی زمان شیردهی، ترکیب شیر لحظه به لحظه تغییر می‌کند. این تغییر متناسب با نیاز نوزاد و به منظور تغذیه ایده‌آل او در جهت رشد و تکامل است و هرگز دو مادر، شیر با کیفیت یکسان تولید نمی‌کنند. (13)

با گذشت زمان و صنعتی شدن جوامع، تعداد قابل توجّهی از مادران، تمایلی به شیردهی ندارند، یا به دلایل مختلف از جمله اشتغال و تحصیل و در نتیجه عدم حضور در منزل به منظور شیردهی و از طرفی به دلیل مشکلات روحی و جسمی، فرزندان از نعمت شیر مادر محروم می‌شوند. (21)

آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از کل کشور (مهر ماه سال 1379)، نشان می‌دهد که تغذیه انحصاری با شیر مادر تا 6 ماهگی در کل کشور 1/44 درصد بوده است. همچنین این رقم در استان تهران (جدا از شهر تهران) 8/38 درصد می‌باشد. در شهر تهران نیز این بررسی، عدد 1/38 درصد را نشان می‌دهد که متأسّفانه نتایج مذکور چه در کل کشور و چه در استان تهران و شهر تهران، رضایت بخش نیست و هنوز آگاهی مادران از ضرورت تغذیه انحصاری با شیر مادر کافی نیست. (22)

---

[1]- Full term