بررسی موضوع بیع شرط خیار
چکیده مطالب :
هرگاه در بیع برای خریدار شرط
خیار شود، در تملیکی بودن عقد تردیدی نیست. بعد از ایجاب، مبیع از آن
خریدار است؛ تنها او حق دارد مالکیت موجود را ظرف مدت معینی از بین ببرد و
آن را به فروشنده بازگرداند. بنابراین، خریدار در چنین وضعی می تواند موضوع
معامله را برای دین خود به رهن بگذارد. این اقدام، به منزله انصراف از
خیار فسخ است، زیرا رهن از سوی او لازم است و برای مرتهن نسبت به آن مال حق
عینی ایجاد می کند و کسی که نمی تواند مالی را وثیقه دین خویش قرار دهد و
احتمال بازگرداندن آن به مالک و فسخ بیع را نیز در سر داشته باشد این دو
کار با هم در تعارض است و در نتیجه آخرین تصمیم را باید نافذ شمرد.
ولی اشکال در موردی است که در بیع
شرط خیار به سود فروشنده باشد و او بتواند در مهلت معینی ملکیت را دوباره
از آن خود سازد چنین بیعی از مصداق های « معامله با حق استرداد است که
موضوع این کار تحقیقی می باشد.»
مقدمه :
معامله با حق استرداد وسیله تملک
است. مالک حق خود را به انتقال گیرنده تملک می کند و او را مالک عین و
منافع می سازد، منتها این حق را برای خویش محفوظ می دارد که ظرف مدت معینی
معامله را بر هم زند و آنچه را که داده است باز ستاند. در فقه این اختلاف
در بیع شرط مطرح شده است که آیا مبیع بعد از پایان مهلتی که فروشنده خیار
فسخ دارد به خریدار منتقل می شود یا با وقوع بیع تملیک نیز انجام میشود و
با استفاده از حق خیار دوباره به فروشنده باز می گردد؟ پاره از متقدمان
احتمال نخست را برگزیده اند ولی متاخران بطور قاطع انتقال مالکیت را همراه
با عقد بیع پذیرفته اند و قانون مدنی نیز از آنان پیروی کرده است(مواد 363
و 364 )
اصطلاح« در معامله با حق استرداد
ساخته نویستندگان قانون ثبت است. آنان بدین وسیله خواسته اند تا تمام
معاملاتی را که اثر آنها تملیک مورد است و تملیک کننده حق استرداد آن را
برای خود محفوظ می دارد زیر یک عنوان بررسی کنند واحکام خود را محدود به «
بیع شرط» نسازند، چنانکه در ماده 33 قانون ثبت آمده است: « نسبت به املاکی
که با شرط وکالت منتقل شده است و به طور کلی نسبت به املاکی که به عنوان
صلح یا به هر عنوان دیگر با حق استرداد قبل از تاریخ اجرای این قانون
انتقال داده شده در صورتی که مال مورد « معامله با حق استرداد» در تصرف
شخص دیگری غیر از انتقال دهنده یا وارث او باشد انتقال گیرنده یا قائم مقام
قانونی او برای وصول طلب خود بابت اصل وجه یا متفرعات، می تواند بر هر یک
از انتقالدهنده یا وارث او و یا کسی که عین مورد معامله را متصرف است اقامه
دعوی نماید و رجوع به هر یک مانع مراجعه به دیگری نخواهد بود. هرگاه به
متصرف رجوع شده و حاصل از فروش ملک کفایت اصل و متفرعات را نکرد مدعی نمی
تواند برای بقیه به انتقال دهنده رجوع کندو انتقال گیرنده می تواند در
صورتیکه متصرف عالم به معامله اولیه بوده، برای بقیه طلب خود در حدود مدتی
که مورد معامله در تصرف متصرف بوده به مشارالیه مراجعه کند اعم از اینکه
متصرف استیفای منفعت کرده یا نکرده باشد»
و در ماده 34 اموال منقول را نیز تابع احکام مربوط به املاک میکند. (1)
1-دکتر ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی، عقود معین، جلد 4 ، ص 599
فهرست:
در خیارات و احکام راجع به آن
در خیارات
انواع معاملات با حق استرداد
خیار مجلس
خیار جبران
خیار شرط
خیار تأخیر ثمن
خیار غبن
خیار عیب
خیار تدلیس
خیار تبعیض صفقه
خیار تخلف شرط
در بیع شرط
در معاوضه
معاملات با حق استرداد رهنی
الف-عقد رهن و شرایط تحقق آن:
ب-شرایط مورد رهن
1-لزوم معین بودن مورد رهن
2-تأثیر قبض در عقد رهن
باقی ماندن پاره ای از مشکلات
معامله با حق استرداد رهنی
ضمانت در پرداخت
وکالت در تملک
وثیقه قراردادی
منابع و مآخذ
