|
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته الهیات و معارف اسلامی با عنوان آزادی در سایه عبودیت
مجموعه حاضر با عنوان «آزادی در سایه عبودیت» می باشد آزادی از مفاهیمی است که در ادبیات سیاسی رواج گسترده ای دارد و در قرون اخیر یکی از شایع ترین مفاهیم بوده است
|
|
| دسته بندی | فقه،حقوق،الهیات |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 197 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 110 |
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته الهیات و معارف اسلامی با عنوان آزادی در سایه عبودیت
چکیده:
مجموعه
حاضر با عنوان «آزادی در سایه عبودیت» می باشد. آزادی از مفاهیمی است که
در ادبیات سیاسی رواج گسترده ای دارد و در قرون اخیر یکی از شایع ترین
مفاهیم بوده است.مفهوم
آزادی همچون مفاهیم حوزه ی علوم انسانی عموماً ویژگی سهل و ممتنع را با
خود همراه دارد، و علی رغم بداهت این مفهوم در میان اندیشمندان و اتفاق نظر
آنان نسبت به بداهت مفهومی، در عرصه عمل به آن، تنوع، اختلاف نظر و چالش
های گوناگونی فرا روی آن قرار می گیرد.همچنین با وجود طرح گسترده بحث آزادی
در غرب، در آموزه های دینی به صراحت از مقوله آزادی، زوایا و ابعاد آن سخن
گفته نشده است، ولی همواره این پرسش مطرح بوده که آموزه های دینی چه
تفسیری از آزادی دارد؟ آیا آزادی با آن آموزه ها تعارض دارد یا نه؟
لذا ما در این پایان نامه به بحث و بررسی پیرامون نسبت آزادی با آموزه های دینی پرداخته و فصل اول
را به بحث از آزادی و اقسام آن اختصاص داده ایم؛ فصل اول طی دو گفتار
مباحث را بیان می کند، گفتار اول آن به مفهوم آزادی اشاره داشته و سعی
کردیم برای بدست آوردن تفسیر آموزه های دینی از آزادی، به برداشت های
گوناگون از آزادی بپردازیم؛ و در گفتار دوم به اقسام آزادی از نگاه تکلیف
گرایانه پرداخته ایم.
فصل دوم را به مبانی هستی شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی اختصاص داده ایم و در فصل سوم
به قلمرو آزادی در آموزه های دینی پرداخته شده؛ مبانی هستی شناسی، انسان
شناسی و معرفت شناسی، قلمروهای خاص برای آزادی در نظر می گیرند و بر اساس
آن مبانی، قلمروها در این فصل مشخص گردیده است.در فصل چهارم
به نسبت میان آزادی و عبودیت اشاره کرده ایم؛ بررسی مفهوم عبودیت، هدف از
خلقت انسان، حقیقت عبودیت و آزادی حقیقی و ... عناوین فصل چهارم اند.پس به
طور کلی این پایان نامه در یک بخش که مشتمل بر چهارفصل می باشد؛ تنظیم
گردید و به مطالبی که بیان نمودیم باتفصیل بیشتری پرداخته شده است.
واژگان کلیدی:
دین
آزادی
حریت
عبودیت
مقدمه
در
نظام تکوین هر معلولی عبد علّت خویش است و سراسر جهان امکان که معلول خدای
سبحان اند، بندة محض حق بوده و آنی از امتثال دستور تکوینی آن حضرت تمرّد
ندارند. در نظام تشریع که قلمرو آن از نظام تکوینی کمتر است، موجود متفکّر،
مختار، در راه خویش آزاد است. در این نظام هیچ گونه جبری وجود ندارد، زیرا
بدون آزادی تکامل ممکن نخواهد بود؛ لذا اسلام و کفر، اطاعت و عصیان و
خلاصه حق و باطل در فرهنگ اسلام، مخصوص نظام تشریع است و در حیطة تکوین جز
بندگی و طاعت و حق، چیز دیگری یافت نمی شود.آزادی از بزرگ ترین موهبت های
خداوند و از متعالی ترین ارزش های انسانی است. از اصولی که هر انسانی در
نهاد خود با آن مأنوس است و پس از نعمت حیات، جزو برترین نعمت های الهی به
شمار می رود.آزادی به عنوان یک کمال و ارزش انسانی، یک وسیله و گذرگاه است
نه هدف و توقفگاه؛ این بهترین وسیله برای تعالی ایمان و رشد انسانیت است.
از این رو قرآن رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را آزادسازی و
رهانیدن انسانها از اسارت ها و زنجیرهایی معرفی می کند که مانع حرکت،
پیشرفت و استکمال بشر می گردد.
بر
اساس آیة 56 سوره ذاریات «و ما خلقت الجن و الانس الّا لیعبدون»، هدف خلقت
جن و انس تکامل عبادی آنها معرفی شده است؛ لذا قرآن مبارزه با طاغوت را در
کنار عبودیت به عنوان شعار انبیاء ذکر می نماید و بدین گونه درخشندگی
عبادت و ایمان را در چهره آزاد و رها از طاغوت های بیرون و درون جست و جو
می کند.مقوله آزادی، نسبتی روشن با اندیشة دینی و اسلامی دارد؛ زیرا در
اندیشه اسلامی کلّی ترین و گویاترین هدف، آزادسازی انسانها از بردگی و
بندگی انسانهای دیگر، طاغوتها و گردن کشان تاریخ است.آزادی که در طول تاریخ
همواره از مقوله های مورد گفت و گو میان متفکران بوده است؛ امروزه نیز مهم
ترین مطلوب عصر جدید به شمار می رود، لذا نیازمند تحلیل و تبیین بیشتر
است.
کالبد
شکافی مفهوم آزادی، تعیین کرانه ها و نسبت آن با سایر ارزشهای انسانی،
نخستین گام دستیابی به آزادی واقعی می باشد. ابتدا باید مشخص کرد: آزادی
چیست؟ در چه شرایطی می توان انسانی را آزاد شمرد؟ آزادی هدف است یا وسیله و
روش برای دستیابی به اهداف و ارزشها؟آزادی مطلق مطلوب است یا آزادی مقیّد؟
قیود و مرزهای آزادی چیست؟ آیا دین با آزادی سازگار است؟ اقسام آزادی
همچون آزادی عقیده، آزادی معنوی با توجه به اسلام و استناد به قرآن کریم چه
معنا و ویژگی هایی دارد؟بدیهی است برای بررسی دیدگاه اسلام، در کنار
مراجعه به متون و منابع اصلی و استخدام و روش های متناسب نقلی، تفسیری و
... مراجعه به دیدگاه ها و آرای اندیشمندان و صاحب نظران اسلامی و همچنین
اندیشمندان و فیلسوفان غربی مفید بوده و می تواند ما را در فهم دیدگاه
اسلام یاری رساند.لذا این نوشتار از منظر قرآنی، با تبیین و تحلیل های
عقلی، ترسیم کننده رخسار آزادی قرآنی و روشنگر زوایای مختلف آن خصوصاً نسبت
آموزه های دینی با آزادی می باشد.
فهرست مطالب
مقدمه 1
کلیات
تعریف و تبیین موضوع 3
اهمیت و ضرورت تحقیق 4
اهداف و فواید تحقیق 5
پیشینه موضوع 6
سؤال های تحقیق 7
سؤالات اصلی 7
سؤالات فرعی 7
فرضیه تحقیق 8
روش تحقیق 9
ساختار تحقیق 9
واژگان کلیدی تحقیق 10
محدودیت ها، مشکلات و موانع تحقیق 11
فصل اول: آزادی و اقسام آن
گفتار اول: مفهوم آزادی 12
اهمیت مفهوم شناسی 12
1) واژه شناسی 13
1-1- واژه آزادی در لغت 13
2-1- واژه آزادی در قرآن 15
3-1- واژه آزادی در روایات 17
2) تعاریف آزادی 19
1-2- تعریف آزادی در اندیشه غرب 20
2-2- تعریف آزادی در اندیشه اسلام 22
1-2-2- آزادی به عنوان اختیار 22
2-2-2- آزادی به عنوان عدم پذیرش سلطه 24
3-2-2- آزادی به عنوان تکلیف 25
4-2-2- آزادی به عنوان وسیله 26
جمع بندی 28
گفتاردوم: اقسام آزادی 30
1) تبیین و بررسی آزادی فردی 30
2) تبیین و بررسی آزادی اجتماعی 32
1-2- اهمیت آزادی اجتماعی در قرآن 33
2-2- تعریف و اقسام آزادی اجتماعی 34
1-2-2- تبیین و بررسی آزادی عقیده 36
1-1-2-2- اهمیت عقیده 36
2-1-2-2- معنای آزادی عقیده 37
3-1-2-2- مبنای آزادی عقیده 38
4-1-2-2- توحید و آزادی عقیده 39
3) تبیین و بررسی آزادی معنوی 41
1-3- مفهوم شناسی و اهمیت آزادی معنوی در قرآن 41
2-3- آزادی معنوی در اسلام 43
1-2-3- تقوا و آزادی 43
2-2-3- عبادت و آزادی 44
3-2-3- زهد و آزادی 46
جمع بندی 48
فصل دوم: مبانی آزادی
مقدمه 51
1)مبانی هستی شناسی 51
2) مبانی انسان شناسی 56
انسان از دیدگاه قرآن 57
1 – جانشینی خدا در زمین 58
2 – دمیده شدن روح خدا در انسان 59
3 – مسجود فرشتگان 60
4 – برتری انسان نسبت به بسیاری مخلوقات (کرامت تکوینی) 60
5 – فطری بودن توحید 61
تعریف فطرت 62
6 – ارادة آزاد 63
3) مبانی معرفت شناسی 65
جمع بندی 66
فصل سوم: قلمرو آزادی
مقدمه 69
آزادی تکوینی (فلسفی) 70
آزادی تشریعی (قانونی) 72
قواعد و قوانین آفرینش 75
قواعد تشریعی 76
رفتار انسان نسبت به خود 77
تشکیل جامعه و محدود شدن رفتار انسان 80
جمع بندی 82
فصل چهارم: نسبت میان آزادی و عبودیت
مقدمه 84
1) تعریف عبودیت 85
1-1- معنای لغوی 85
2-1- معنای اصطلاحی 86
2) انواع عبودیت 88
1-2- عبودیت فراگیر (تکوینی) 88
2-2- عبودیت ویژه (ارادی) 89
3) بررسی عبادت در قرآن 89
1-3- رابطه عبادت و معرفت 91
2-3- درجات عبادت بر حسب انگیزه 91
4) هدف از خلقت انسان 93
1-4- عبادت، هدف آفرینش 94
5) حقیقت عبودیت 96
6) آزادی حقیقی 98
نتیجه گیری نهایی 101
پیشنهادات 103
فهرست منابع و مآخذ 104
