بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی

بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی از دیدگاه اجتماعی در این تحقیق به بررسی ازدواج شاهان قاجاری و دلایل نوع ازدواج و تعدد زوجات و همینطور تأثیر این ازدواج­ها بر زندگی مردم و همینطور ازدواج در قشرهای مختلف مردم در دوره قاجاریه و همینطور تغییر و تحول ازدواج در عصر پهلوی و اصلاحاتی که شاهان دوره پهلوی در این زمینه ازدواج ا

دسته بندی	تاریخ و ادبیات
فرمت فایل	doc
حجم فایل	144 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	139

دریافت فایل

فروشنده فایل

کد کاربری 8044

تمام فایل ها

فصل اول

کلیات

1-1- بیان مسئله

بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی از دیدگاه اجتماعی در این تحقیق به بررسی ازدواج شاهان قاجاری و دلایل نوع ازدواج و تعدد زوجات و همینطور تأثیر این ازدواج­ها بر زندگی مردم و همینطور ازدواج در قشرهای مختلف مردم در دوره قاجاریه و همینطور تغییر و تحول ازدواج در عصر پهلوی و اصلاحاتی که شاهان دوره پهلوی در این زمینه ازدواج انجام داده­اند. در دوره کنونی عواملی که سبب تغییرات در شکل و نوع و سن ازدواج می­شود بررسی می­گردد.

2-1- اهمیت و ضرورت مسئله:

در این مورد ما می­فهمیم که هدف مردم در سه دوره مختلف در زمینه ازدواج چیست و به جنبه­های فرهنگی- اقتصادی- جغرافیایی- سیاسی-اجتماعی در ازدواج دست می­یابیم وهمچنین به ریشه­یابی نوع ازدواج­ها می­پردازیم و عوامل مختلفی نیز که سبب تحولات در ازدواج شده است را بررسی می­کنیم.

3-1- انگیزه تحقیق:

بررسی دقیق و تخصصی­تر و شناخت کامل از ازدواج از دوره قاجاریه به بعد و همچنین تحلیل مردم­شناسی در مورد ازدواج و پیامدهای حاصل تغییرات ازدواج در جامعه.

4-1- اهداف تحقیق:

اهداف تحقیق بررسی

1. ازدواج و همسرگزینی در بین شاهان قاجاریه.

2. ازدواج در بین طبقات مختلف مردم در دوره قاجاریه.

3. انواع ازدواج­ها در دوره قاجاریه.

4. اهداف ازدواج­ها در دوره قاجاریه.

5. تحول ازدواج در دوره پهلوی.

6. تأثیر تحولات جامعه بر ازدواج در دوره پهلوی.

7. تغییرات الگوی ازدواج در جامعه کنونی.

8. بررسی عوامل تغییر سن ازدواج در جامعه فعلی.

5-1- پرسش­های تحقیق:

1. آیا پادشاهان در همسرگزینی معیار خاصی برای ازدواج داشتند؟

2. آیا ازدواج در بین طبقات مختلف، متفاوت است؟

3. آیا ازدواج انواع خاصی دارد؟

4. آیا ازدواجها دارای هدفهای خاصی بوده است؟

5. آیا تغییراتی در دوره­های مختلف در زمینه ازدواج به وجود آمده است؟

6-1- قلمرو جغرافیایی تحقیق:

با توجه به ژرفانگر بودن روش مردم­شناسی محدود کردن قلمرو مورد مطالعه ضروری است قلمرو جغرافیایی این تحقیق کشور ایران است.

7-1- زمان تحقیق:

ازآن جایی که تحقیق مردم شناسی است مدت تحقیق و مطالعه یک سال می باشد .

8-1- روش تحقیق:

استفاده از روش میدانی. مشاهده مشارکتی

مطالعه اسنادی مهمترین روش اتخاذ شده در زمینه موضوع تحقیق است.

استفاده از ابزارها و تکنیک­هایی مثل ضبط صوت، دوربین عکاسی و فیلمبرداری.

9-1- روش جمع­آوری اطلاعات:

ثبت و ضبط دقیق مشاهدات

استفاده از مشاهده مستقیم و میدانی

استفاده از مصاحبه حضوری

استفاده از اسناد و مدارک موجود در کتابخانه­ها

10-1- پیشینه تاریخی:

1. مقاله آقای دکتر آزاد ارمکی و خانمها: مهناز زند- طاهره خزایی که در مورد تأثیر تحولات جمعیتی و اجتماعی در امر همسرگزینی طی سه نسل در خانواده ایرانی، بود به بررسی مطالعه تطبیقی در مورد سن ازدواج، دفعات ازدواج، علت ازدواج­های مجدد، دایره و دامنه همسرگزینی در میان سه نسل متوالی پرداخته بودند.

2. مقاله آقای محمد احمدی موحد به بررسی روند تغییرات شاخص­های ازدواج و طلاق طی سالهای 1380-1375 پرداخته است.

3. پایان­نامه کارشناسی ارشد جمعیت­شناسی خانم زهرا المطهری- از دانشگاه علوم اجتماعی و به راهنمایی دکتر محمد میرزایی و مشاورت دکتر شهلا کاظمی­پور- دانشگاه تهران 1375 که به بررسی تحلیل دموگرافیک وضعیت زناشویی پرداخته.

4. پایان­نامه کارشناسی ارشد جمعیت­شناسی خانم پروانه آستین­فشان از دانشگاه علوم اجتماعی دانشگاه تهران به راهنمایی دکتر محمد جلال عباسی شوازی و مشاورت دکتر محمد میرزایی تهران 1380 که به بررسی روند تحولات سن ازدواج و عوامل اجتماعی پرداخته است.

5. پایان­نامه کارشناسی علوم اجتماعی- آقای حمید پوریوسفی به راهنمایی دکتر جمشید بهنام از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران 1355 که به بررسی سن ازدواج در ایران پرداخته است.

6. مقاله خانم ناهید درودی­آهی که به بررسی وضعیت ازدواج جوانان با استفاده از جداول خالص زناشویی پرداخته.

11-1- مشکلات تحقیق:

این تحقیق با وجود تمام جاذبه­هایی که داشت متأسفانه دارای مشکلات بزرگی بود که سبب می­شد که من آنطوری که لازم است نتوانم اطلاعات آماری دقیقی از اشخاص به دست بیاورم. زیرا هر منبع اطلاعات آماری آن با منبع دیگر متفاوت بود و همچنین همکاری نکردن بعضی از ارگانها برای ارائه خدمات و قرار ندادن اطلاعات جامع­تر در منابع. و همچنین سنگین بودن هزینه­های سفر برای تحقیق زیرا برای کامل کردن تحقیق خود لازم بود به شهرهای مختلف سفر کرده که این خود مستلزم پرداخت هزینه­های بسیار گزافی بود.

12-1- ادبیات تحقیق:

همان گونه که در همه تیره­ها و ملتها به گونه­ای که ویژه خودشان است، زن و شوهر با هم ازدواج می­کنند و در روزگار باستان هم چنین بوده و زن و شوهر به گونه­ای با هم پیوند زناشویی می­بستند، اشو زرتشت هم برای پیروان خود آئین زناشویی را با دوشی استوارتر و درست­تر از همه ملت­ها برقرار نمود. زناشویی به آهنگ زندگی خوش و خرم و همبستگی و همراهی و زیادشدن مردم و برپایی خانواده را بر پایه­ای چنان درست و شایسته استوار کرد که خود ضامن ماندن و دوام زندگی مشترک بود و مهر و محبت را بین زن و شوهر برای همیشه برقرار می­ساخت. در آئین زرتشت از دیدگاه آراسته شدن کارهای جهان و استوار ساختن یگانگی و جلوگیری از تباهی اخلاقی، درباره زناشویی بسیار سفارش شده است. (رضایی/ 1381/784)

در کیش قدیم ایران زناشویی به آهنگ پدید آوردن زندگی خوش، یگانگی و همراهی تشکیل خانواده و ازدیاد نفوس انجام می­پذیرد. اشو زرتشت در وهشیتواشیت­گات سینا 56 قطعه 5 به پسران و دخترانی که آهنگ بستن پیمان ازدواج دارند چنین اندرز می­دهد: ای دختران شوی­کننده و ای دامان اینک بیاموزم و آگاهتان سازم با غیرت از پی زندگی، پاک­منشی بجویید، هر یک از شما باید در کردار نیک بر دیگری پیشی جوئید و از این راه زندگانی خود را خرمی بخشید.

کیش زرتشتی بر استواری پیوندهای یگانگی و جلوگیری از مفاسد اخلاقی از راه زناشویی تأکید فراوان دارد. در این کیش کمک به امر ازدواج کسانی که به سن بلوغ رسیده و به سبب تنگ­دستی بی­همسر مانده­اند، از کارهای نیک شمرده شده است.

در ایران باستان عقد ازدواج بر چند گونه بود:

1. پادشاه زنی- این اصطلاح برای موردی به کار گرفته می­شود که پسر و دختری برای نخستین بار با خشنودی پدر و مادر خود با یکدیگر ازدواج می­کنند.

2. (ایوک دت یگانه) زنی- ایوک زنی عبارت آنست که مردی با دختری ازدواج کند که تنها فرزند خانواده است و او را ایوک نامند. از آنجا که دختر نمی­تواند اموال خانه پدر خویش را به خانواده دیگری منتقل سازد، پس بایستی نخستین پسر خود را به جای فرزند پدر خویش قرار دهد.

3. چاکرزنی- این ازدواج در مورد زن بیوه­ای به کار می­رفت که پس از مرگ همسر نخستین درصدد گزینش همسری دیگر برآید. اگر زن اول بمیرد یا دیوانه شود یا نازا بوده است تا مرد می­تواند زن دومی بگیرد که آن زن را چاکرزن می­نامند.

4-در زمان ساسانی نوع اصلی ازدواج ایرانی( زنی پادخشای) خوانده می شود که در واقع انتقال قیومیت دختر ازپدر ازشوهربود (نجفی،1365/805)

5- انواع دیگری هم از ازدواج بود ازجمله: چگر که هنگامی که شوهر توانایی فرزندآوری نداشت ، زن خود را به عنوان همسر موقت به یکی از نزدیکان می داد تا فرزندآورند،چگر رابه صورت چکر می نوشتند. نوع دیگر که باعث جدل های زیادی میان امروزیان شده است، ازدواج با محارم است.

6-خودسرزنی- چنانچه دختر و پسر بالغ پیش از رسیدن به بیست و یک سالگی خواسته باشند بدون خشنودی پدر و مادر خویش با یکدیگر ازدواج کنند مؤبد حق دارد صیغه عقد را جاری کند و آن دو از ارث محروم خواهند شد. (رضایی/ 1376/ 257 و 256)

فصل دوم

جغرافیای طبیعی ایران:

1-2- جغرافیای طبیعی ایران:

الف) موقعیت جغرافیایی ایران:

ایران در نیمکره شمالی از سطح کره زمین بین 25 تا 40 درجه عرض شمالی از خط استوا (مدار مبدأ) و بین 44 و 5/63 درجه طول شرقی از نیمروز گرینویچ مبدأ انتخابی واقع شده است. نیمکره شرقی، نیمکره شمالی (جز فلات ایران، ممالک خاورمیانه در مغرب آسیاست. مساحت ایران 000/648/1 کیلومتر مربع است.

ایران از اقیانوسها و دریاهای بزرگ دور است ولی از دو سوی شمال و جنوب به دریا چسبیده است. از سوی شمال ایران با دریای خزر که دریایی است بسته و در حقیقت دریاچه بزرگ است که هیچگونه ارتباطی با اقیانوس و دریاها ندارد در جنوب ایران خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد و این دریاها به اقیانوس راه دارد. (بدیعی/ 1372/ 13 و 12)

از شمال به جمهوری روسیه شوروی و دریای خزر، از مشرق به کشور افغانستان و جمهوری پاکستان، از جنوب به دریای عمان و خلیج فارس، از مغرب به جمهوری عراق و جمهوری ترکیه، از شمال غربی به قفقاز (روسیه شرقی).

کوههای مهم در ایران چهار رشته کوهستان وجود دارد:

1. رشته کوههای شمالی- کوههای البرز

2. رشته کوههای غربی- کوههای زاگرس

3. رشته کوههای مرکزی و شرقی

4. رشته کوههای جنوبی با کوههای ساحلی

برطبق سرشماری نفوس و مسکن 1385 تقسیمات کشوری ایران 30 استان- 336 شهرستان- 889 بخش- 1015 شهر و 2400 دهستان است. (شاملویی/ 1361/ 85)

2-2- آب و هوای ایران:

کشور ایران دارای آب وهوای متنوع و متفاوت بوده و با مقایسه نقاط مختلف کشور این تنوع را می­توان به خوبی مشاهده نمود.

1- مناطق صحرایی:

در سواحل جنوبی از گواتر تا خوزستان که به آن خشک ساحلی می­نامیم که مشخصات این آب و هوا، گرمای زیاد توأم با رطوبت و به مقدار کمی باران می­باشد و حداکثر هوا به 53 درجه می­رسد و باران در این مناطق نامنظم است و در زمستان باران می­بارد.

و خشک داخلی: در داخل صحرا و کویرها همین نوع آب و هوا با اختلاف جزئی وجود دارد که به آن خشک داخلی می­گوئیم.

2- آب و هوای نیمه صحرایی و کوهپایه­ای:

این آب و هوا حد فاصل آب و هوای صحرایی و مرطوب می­باشد. منطقه اقلیمی کوهپایه­ای می­توان دزفول، کازرون، اصفهان، تهران و مشهد را ذکر کرد.( کیانی/ 1379/ 27 و 28)

3- آب و هوای معتدل:

الف) آب و هوای معتدل کوهستانی: این منطقه شامل کوهستانها و نواحی کوهستانی آذربایجان، البرز، زاگرس و قسمتی از برجستگیهای مرکزی ایران می­باشد.

ب) آب و هوای معتدل خزری: رشته کوههای البرز عامل مؤثری است که بین سواحل شمالی و جنوبی آن دو نوع آب و هوای کاملاً متمایز به وجود آورده است این منطقه شامل سواحل تالش گیلان و مازندران و گرگان است و سواحل جنوبی دریای مازندران، دارای دو نوع آب و هوای خزری مرطوب و خزری خشک می­باشد.

4- آب و هوای سرد:

یا جنگلی سرد است که کوههای مرکزی ترکیه در مغرب ارومیه و سایر نقاط کوهستانی دارای این نوع آب و هوا هستند. (کیانی/ 1379/ 32-30)

3-2- پوشش گیاهی و جانوری ایران

در جاهای مختلف ایران پوشش گیاهی و زندگی جانوری متنوعی دیده می­شود. این نوع بستگی به وضع طبیعی و آب و هوا دارد. با توجه به آب و هوا، تفاوت میان گیاهان و جانوران در سه ناحیه معتدل خزری، معتدل کوهستانی و ناحیه بیابانی و نیمه بیابانی دیده می­شود.

1- پوشش گیاهی و جانوری ناحیه خزری:

این قسمت شامل جنگلهای انبوه، نیمه انبوه و چمنزارهای سرسبز دائمی و پهناور می­باشد. علت این امر بارش فراوان، خاک مساعد و دمای ملایم است که موجب پیدایش پوشش گیاهی پیوسته و ممتد در آن شده است.

مساحت جنگلهای شمال حدود 000/840/1 هکتار می­باشد و دامنه شمالی سلسله جبال البرز را پوشانیده است این جنگلها از بجنورد تا آستارا کشیده شده است.

جنگلهای ناحیه خزری پوشیده از درختان پهن­برگ از نوع بلوط، سپیدار، راش، افرا و غیره می­باشد. انبوهی و فشردگی این درختان در بعضی جاها بسیار زیاد و در زیر درختان کوتاه قد و درختچه­های گوناگون روئیده­اند، به طوری که از آنها نمی­توان عبور کرد.

به طور کلی پوشش گیاهی ناحیه خزری را از نظر اهمیت می­توام به چهار دسته تقسیم نمود:

1- جنگلهای انبوه

2- جنگلهای متوسط

3- جنگلهای درجه 3

4- مزارع و اراضی غیرجنگلی(فرجی/ 1366/ 64)

جانوران ناحیه خزری نیز متنوع می­باشند. در جنگلهای این ناحیه گربه وحشی، گرگ، شغال، گراز، خرس و خوک وحشی و خرگوش و جوجه تیغی زندگی می­کنند.

در بیشه­زارها و مزارع مرغ سواحل جنوبی رودخانه ارس و برخی از نقاط جنگی کشور یافت می­شود. مرغابی، غاز، قو، و حواصیل خصوصاً در فصول پائیز و زمستان به فراوانی یافت می­شود. همچنین دریای خزر و رودهای آن زیستگاه انواع مختلف ماهی است. در جنگلهای ایران گوزن قفقازی و بز وحشی را نیز می­توان نام برد. در بعضی نقاط از کناره­های دریای خزر دراج و در جنوب خزر در کوههای مرتفع هوبره نیز یافت می­شود.

2- پوشش گیاهی و زندگی جانوری در ناحیه معتدل کوهستانی

ناحیه کوهستانی ایران از پوشش گیاهی کامل و ممتدی برخوردار نیست. در جاهایی که برف و باران بیشتری می­بارد و تبخیر به علت پائین بودن دما به کندی صورت می­گیرد، رویش گیاهان بیشتر است و در آنجا جنگل نیز دیده می­شود. در جاهایی که رطوبت کمتر و ضخامت خاک کمتر است گیاهان کمتری دیده می­شود.

جنگلهای ناحیه کوهستانی در بعضی جاها تنک و فاقد گیاهان زیر درختی هستند و در برخی جاها انبوهتر می­باشند و در زیر آنها درختچه­های گوناگون می­رویند. بارزترین این جنگلها، جنگلهای غرب ایران است و از آنجایی که بیشتر درختانشان بلوط می­باشد به جنگلهای بلوط معروفند. این جنگلها از جنوب غربی ارومیه شروع می­شود و از امتداد سلسله جبال زاگرس تا کوههای بختیاری و جنوب شرقی فارس ادامه دارد. بیشتر قسمتهای کردستان، باختران، لرستان، کوههای چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و کوههای بخش کازرون فارس از جنگلهای بلوط پوشیده شده است. در این جنگلها درختان میوه از قبیل گلابی، انجیر، پسته و بادام وحشی وجود دارد.

به طور کلی بیشتر ناحیه کوهستان ایران از استپ پوشیده شده است که در این نوع استپ­ها درختچه­ها و درختها نیز دیده می­شوند. از آنجایی که در این نوع استپ­ها فواصل گیاهان کمتر است به استپ کوهی معروفند. این نوع استپ قسمتهای پهناوری از ناحیه کوهستانی ایران را پوشانده است. در قسمتهای نسبتاً پهناوری از ناحیه کوهستانی ایران و در فواصل پوشش استپ کوهی به خاطر وجود شرایط مساعد چمنزار یا مرتع وجود دارد که این چمنزارها، کوچ­نشینها را به خصوص در ماههای گرم سال برای چرای دامها به طرف خود جلب می­کنند. وسعت این چمنزارها در قسمتهای غربی و شمال غربی از دیگر قسمتهای کوهستانی بیشتر است.

جانوران ناحیه کوهستانی حیواناتی از قبیل خرس، کفتار، خرگوش، بز وحشی، انواع قوچ و میش وحشی، گوزن زرد، گوزن خالدار و پلنگ می­باشند. همچنین پرندگانی از قبیل عقاب، کبک، تیهو و کرکس و غیره در این ناحیه دیده می­شود. (فرجی/ 1366/ 67-66)

3- پوشش گیاهی و زندگی جانوری در ناحیه بیابانی و نیمه بیابانی:

در ناحیه بیابانی ایران به علت باران کم و تبخیر زیاد و وزش باد پوشش گیاهی ممتدی وجود ندارد. در این ناحیه تنها گیاهانی می­توانند رشد کنند که در مقابل گرما و خشکی هوا مقاومت داشته باشند. این گیاهان بسیار محدود و بافاصله می­باشند. در این ناحیه خصوصاً در نواحی شرقی استان فارس، مرکز کویر نمک، کرمان، رفسنجان، حوالی یزد و انارک، نواحی جنوبی خراسان و کوههای شاهسواران و بارز جنگلهای بسته که اغلب آنها را نبه نیز می­نامند همراه با درختان بادام وحشی دیده می­شوند.

همچنین در کرانه­های دریای عمان و خلیج فارس جنگلهای گرمسیری به صورت پراکنده دیده می­شوند که درختان آنها عبارتند از: گز، کهود، کنار (به نام سدر به جای صابون) مصرف می­شود آگاسیا و درخت حرا (در سواحل خلیج فارس) که برگ آن مصرف علوفه دارد.

در قسمت نیمه بیابانی ایران، به خاطر ریزش برف و باران بیشتر نسبت به ناحیه بیابانی و دارا بودن طبقه خاک ضخیم­تر، شرایط رشد گیاهان بهتر و فاصله درختان کمتر از ناحیه بیابانی می­باشد.

جانورانی که در این ناحیه زندگی می­کنند عبارتند از: آهو، یوزپلنگ، گورخر و پرندگانی از قبیل پلیکان، فلامینگو، و درنا همچنین در کناره­های دریای جنوب و درمیان آبها سنگ­پشت، ستاره دریایی، میگو، خرچنگ، صدف و انواع مختلف ماهیها وجود دارد. (فرجی/ 1366/ 68)

در ضمن پراکندگی حیوانات ایران به شرح ذیل می­باشد: انواع جوندگان مانند موش­ها (موش­های صحرایی و موش کور و ...) تقریباً در تمام نقاط و مخصوصاً در بخشهای کویری و نیمه کویری دیده می­شوند. آهو در اغلب نقاط دیده می­شود. شتر یک کوهان و دو کوهان فقط به حالت اهلی وجود دارد. از حیوانات تک­سم که تقریباً در جنوب غربی آسیا از بین رفته­اند در قسمتی از ایران به ندرت گورخر و خر­ وحشی هم دیده می­شود.

از درندگان در قسمتهای مرتفع ایران، یوزپلنگ در اطراف کویرها به شکار آهو می­پردازد. در کوههای البرز خرس خاکستری و گربه کوهی نیز دیده می­شود.

ظاهراً تا این اواخر در تمام قسمتهای جنوبی ایران شیر یال­کوتاه ایران وجود داشته است پرندگان ایران نیز بسیار متنوع هستند. از تیره ماکیان­ها، بلدرچین و در کوههای نیمه خشک و دامنه­های آنها تیهو و کبک و کبک دری و در جنوب و از کناره­های دریای خزر و دراج و در جنوب خزر در کوههای مرتفع هوبره و در دره­هایی رودها و نقاط کم درخت، قرقاول و در قسمتهایی از جنوب غربی ایران هوبره خاکستری و در جنوب دریای خزر و سواحل خلیج فارس، اروند رود، درنا، غاز، غاز سرخ دیده می­شود. از پرندگان گوشتخوار در کوهها و دشت­ها باشد، بازسرفید، لاشخور، عقاب، دال، کرکس و غیره یافت می­شود. از مرغان پا بلند، حواصیل و مرغ ماهیخوار، آب چلیک و غیره در ساحل دریای خزر و رودهای کشور یافت می­شوند.

در موقع زمستان از دریاچه­ها و رودهای روسیه میلیون­ها اردک و غاز به سوی ایران آمده، پس از تمام شدن فصل زمستان و گرم شدن هوا مجدداً مراجعت می­کنند.

در ایران کبوترهای وحشی و کبوترهای کوهی که در کوهها لانه می­کنند فراوان است. از تیره کلاغها انواع کلاغ و هدهد، پرستوی شب و دارکوب و جغد و مرغ شباهنگ و بوم تقریباً در اکثر نقاط کشور وجود دارند.

گنجشکها انواع فراوان دارند ولی تمام آنها از اقساط کوچک می­باشند. در میان آنها می­توان توکا، دم­جنبانک، گنجشک، چرخ ریسک، کاکلی را نام برد.

در کشاورزی ایران به سار اهمیت زیادی داده می­شود. این پرندگان در دامنه­های سنگی دره­های کوهستانی لانه نهاده در شهرستانهای شمالی و جنوب در کوههای فارس دیده می­شود.

خزندگان ایران نیز وضع مخصوص به خود دارند. در دشتها و بیابانها غالباً جوندگان بسیارند،ن بیشتر از همه سوسمارها و مارها دیده می­شوند. از سوسمار انواع مارمولک و سوسمار و سرگرد دیده می­شود و در نقاط مرطوب­تر سوسمارهای پهن و خشن و سفید و سبز فراوان است. مارهای ایران از انواع عادی و زیتونی و سفید و زرد و قفقازی و شاخدار می­باشند. در بعضی نقاط اقسام مارها شبیه به مار بوآ و بی­زهر و مارهای خیزان غالباً دیده می­شود. از مارهای زهری و مارهای سمی خطرناک برای انسان و حیوانات اهلی باید افعی و کبرا را ذکر کرد. گرزه در سوراخهای جوندگان و در محلهای بی­آب در کوههای کم ارتفاع خشک زندگی می­کنند و آنها را می­توان در سوراخهای نزدیک چشمه­ها مشاهده کرد.

در جنوب ایران و در آبهای خلیج فارس سنگ­پشت­های بزرگ دریایی و مارهای دریایی و در دلتاهای رودهای شرقی کروکودیل دیده شده است.

دوزیستان ایران به واسطه خشکی هوا کمترند ولی سمندر سبز و قورباغه و غوک و وزغ برگه­ای و قفقازی فراوان است.

ماهیهای آب شیرین از نظر انواع، بسیار زیاد و متفاوت و حتی در بعضی قسمتها، ماهیهای مخصوص بومی می­توان مشاهده کرد. میگو و خاویار ایران شهرت جهانی دارد. جانوران بی­مهره ایران بسیار زیادند مثل ملخ دشتی- پشه­های پادرشت و پاریز و شپشک­ها و رطیل و عقرب فراوان است. عقربها جانورانی شبانه هستند و روزها در زیر سنگها و شکافها و سوراخ موشها بسر می­برند. (کیانی/ 1379/ 64-62)

4-2- گروه قومی:

پیش از ورود و استقرار آریایی­ها در ایران، نژادهای بومی در این کشور می­زیستند. از حدود هزاره پنجم ق.م. اقوام غیرآریایی در ایران می­زیسته­اند. که بعدها در احوال اجتماعی، فرهنگی و حتی ترکیب نژادی مهاجران آریایی تأثیر داشته­اند. از جمله این اقوام ایلامیان در جنوب غربی ایران، کاسیان، در زاگرس- لرستان، لولوبی­ها در زاگرس. کرمانشاهان، کادوسیال در گیلان کنونی، تپوریان در مازندران را می­توان نام برد. انتشار و گسترش آریائیان در فلات ایران در حدود نیمه هزاره دوم ق.م. شروع شد. آریائیان شاخه­ای از اقوام سفید پوست هند و اروپایی هستند که عده ای به سرزمین هند و گروهی به فلات ایران رو می­آورند.

5-2- خط:

ایرانی­ها در طول تاریخ چهار نوع خط متفاوت داشته­اند. نخست خط میخی دوره هخامنشیان و دیگری خط پهلوی که در زمان اشکانیان و ساسانیان معمول و متداول بود و آثار آن هنوز هم باقی است. خط نوع سوم، اوستایی است که براساس خط پهلوی تنظیم گردیده است و بالاخره خط کنونی ایران که با ایجاد و تغییراتی اقتباس از خط عربی است. علاوه بر افزودن چهار حرف بر الفبای عربی، ایرانی­ها در تحریر این خط نیز تغییرات و ابداعاتی انجام دادند. به طوری که از سده 8 ه.ق. خطوط ایرانی درمیان خطوط اسلامی ظاهر شد. این خط­ها عبارتند از: تعلیق، نستعلیق، شکسته نستعلیق که شکل و ترکیب آنها با سایر خط­های اسلامی متفاوت بود، و ترکیب و گردش حروف در آنها شباهت به خطوط باستانی ایرانی یعنی پهلوی و اوستایی دارد ولی در حال حاضر خط فارسی در کشور ایران رایج است.

6-2- دین:

دین مردم ایران در دوران پیش از اسلام، زرتشتی بوده است. در حال حاضر قریب به کل جمعیت آن مسلمان و اکثریت مردم آن پیرو مذهب شیعه می­باشند. مسحیان، یهودیان و زرتشتیان دیگر اقلیت­های دینی این کشور بشمار می­روند.

7-2- زبان:

زبان اکثریت مردم ایران فارسی است. این زبان اصطلاحاً بر زبان واحد و بر ریشه اصلی و اساسی تمام لهجه­های گوناگونی اطلاق می­شود که در ایران از آغاز مهاجرت آریائیان تا امروز معمول بوده است. این زبان شعبه­ای است از زبان هند و ایرانی که آن نیز به نوبه خود یکی از زبان­های هند و اروپایی یعنی زبان­های مجموع اقوام سفید پوستی است که سکونتگاه­های اصلی آنها از هندوستان تا سواحل اقیانوس اطلس در اروپا همچنین بریتانیا گسترده است. زبان اصلی فارسی است و زبانهای ترکی- کردی- عربی- لری- گیلکی، مازندرانی نیز در نواحی مختلف کشور ایران رایج است. (کیانی/ 1379/ 96-95)

جغرافیای طبیعی ایرانمناطق صحراییپوشش گیاهی و جانوری ایرانمردم شناسیدوره قاجاریه

دانلود بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی

بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی

دسته بندی	علوم اجتماعی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	133 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	132

 بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی

-1- بیان مسئله

 بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی از دیدگاه اجتماعی در این تحقیق به بررسی ازدواج شاهان قاجاری و دلایل نوع ازدواج و تعدد زوجات و همینطور تأثیر این ازدواج­ها بر زندگی مردم و همینطور ازدواج در قشرهای مختلف مردم در دوره قاجاریه و همینطور تغییر و تحول ازدواج در عصر پهلوی و اصلاحاتی که شاهان دوره پهلوی در این زمینه ازدواج انجام داده­اند. در دوره کنونی عواملی که سبب تغییرات در شکل و نوع و سن ازدواج می­شود بررسی می­گردد.

2-1- اهمیت و ضرورت مسئله:

در این مورد ما می­فهمیم که هدف مردم در سه دوره مختلف در زمینه ازدواج چیست و به جنبه­های فرهنگی- اقتصادی- جغرافیایی- سیاسی-اجتماعی در ازدواج دست می­یابیم وهمچنین به ریشه­یابی نوع ازدواج­ها می­پردازیم و عوامل مختلفی نیز که سبب تحولات در ازدواج شده است را بررسی می­کنیم.

3-1- انگیزه تحقیق:

بررسی دقیق و تخصصی­تر و شناخت کامل از ازدواج از دوره قاجاریه به بعد و همچنین تحلیل مردم­شناسی در مورد ازدواج و پیامدهای حاصل تغییرات ازدواج در جامعه.

4-1- اهداف تحقیق:

اهداف تحقیق بررسی

1. ازدواج و همسرگزینی در بین شاهان قاجاریه.
2. ازدواج در بین طبقات مختلف مردم در دوره قاجاریه.
3. انواع ازدواج­ها در دوره قاجاریه.
4. اهداف ازدواج­ها در دوره قاجاریه.
5. تحول ازدواج در دوره پهلوی.
6. تأثیر تحولات جامعه بر ازدواج در دوره پهلوی.
7. تغییرات الگوی ازدواج در جامعه کنونی.
8. بررسی عوامل تغییر سن ازدواج در جامعه فعلی.

5-1- پرسش­های تحقیق:

1. آیا پادشاهان در همسرگزینی معیار خاصی برای ازدواج داشتند؟
2. آیا ازدواج در بین طبقات مختلف، متفاوت است؟
3. آیا ازدواج انواع خاصی دارد؟
4. آیا ازدواجها دارای هدفهای خاصی بوده است؟
5. آیا تغییراتی در دوره­های مختلف در زمینه ازدواج به وجود آمده است؟

6-1- قلمرو جغرافیایی تحقیق:

با توجه به ژرفانگر بودن روش مردم­شناسی محدود کردن قلمرو مورد مطالعه ضروری است قلمرو جغرافیایی این تحقیق کشور ایران است.

7-1- زمان تحقیق:

ازآن جایی که تحقیق مردم شناسی است مدت تحقیق و مطالعه یک سال می باشد .

8-1- روش تحقیق:

استفاده از روش میدانی. مشاهده مشارکتی

مطالعه اسنادی مهمترین روش اتخاذ شده در زمینه موضوع تحقیق است.

استفاده از ابزارها و تکنیک­هایی مثل ضبط صوت، دوربین عکاسی و فیلمبرداری.

9-1- روش جمع­آوری اطلاعات:

ثبت و ضبط دقیق مشاهدات

استفاده از مشاهده مستقیم و میدانی

استفاده از مصاحبه حضوری

استفاده از اسناد و مدارک موجود در کتابخانه­ها

فهرست مطالب

1-1- بیان مسئله

2-1- اهمیت و ضرورت مسئله:

3-1- انگیزه تحقیق:

4-1- اهداف تحقیق:

5-1- پرسش­های تحقیق:

6-1- قلمرو جغرافیایی تحقیق:

8-1- روش تحقیق:

9-1- روش جمع­آوری اطلاعات:

10-1- پیشینه تاریخی:

7-1- زمان تحقیق:

11-1- مشکلات تحقیق:

12-1- ادبیات تحقیق:

فصل دوم

جغرافیای طبیعی ایران:

1-2- جغرافیای طبیعی ایران:

الف) موقعیت جغرافیایی ایران:

2-2- آب و هوای ایران:

1-   مناطق صحرایی:

2-   آب و هوای نیمه صحرایی و کوهپایه­ای:

3-   آب و هوای معتدل:

4-   آب و هوای سرد:

3-2- پوشش گیاهی و  جانوری ایران

1-   پوشش گیاهی و جانوری ناحیه خزری:

2-   پوشش گیاهی و زندگی جانوری در ناحیه معتدل کوهستانی

3-   پوشش گیاهی و زندگی جانوری در ناحیه بیابانی و نیمه بیابانی:

4-2- گروه قومی:

5-2- خط:

6-2- دین:

7-2- زبان:

8-2- (ب) جغرافیای انسانی ایران

توزیع جغرافیایی جمعیت:

9-2- جمعیت کشور ایران:

10-2-   (ج) جغرافیای اقتصادی ایران

صنایع دستی مثل قالی­بافی

فصل سوم

1-3- وصلت زناشویی

الف : تعریف ازدواج

2-3- نظریه هایی در مورد ازدواج :

1-                                                                                           نظریه زیست شناختی انسانی و حیوانی

مرحله اول :

مرحله دوم :

مرحله سوم :

3-3- نظام خویشاندی :

4-3- انتخاب همسر :

5-3- شکل های مبادله

7-3- شکل های خاص ازدواج :

8-3- روابط جنسی پیرازناشویی:

9-3- ممنوعیت ازدواج با محارم:

10-3- برون همسری:

11-3- درون همسری Endogamie  

 12-3- قومیت و الگو  های ازدواج در ایران:

هدفهای ازدواج

13-3- ازدواج در کشورهای جهان

14-3- ازدواج در ایران

15-3- ازدواج در ادیان و مذاهب:

در اسلام:

دین مسیح:

دین یهود:

16-3- اهداف زناشویی

17-3- همسر گزینی

همتایی و تکمیل

18-3- پیوند با سنن

19-3- همسان همسری

 همسان همسری از دیدگاه جغرافیایی :

همسان همسری بر مبنای ویژگی های جسمانی

همسان همسری از دیدگاه اعتقادی و مذهبی

همسان همسری بر مبنای منشها و امور ذهنی :

همسان همسری از دیدگاه اجتماعی – تحصیلی

20-3- خانواده:

یک همسری:

چند همسری :                                                                                       

چندزنی:                                         

 فصل چهارم

دوره قاجاریه

1-4- آغاز کار سلسله قاجاریه:

2-4- نسب و گروههای قومی قاجاریه:

3-4- پادشاهان قاجاریه:

آغامحمدخان قاجار

فتحعلی شاه

محمد شاه قاجار

ناصرالدین شاه

مظفرالدین شاه قاجار

محمدعلی شاه قاجار:

احمد شاه قاجار

5-4- ازدواج در دوره قاجار

ازدواج پادشاهان در دوره قاجار

علل اجتماعی حرمسراسازی:

6-4- مشخصات حرمسراهای شاهی:

زنان حرمسرا به ترتیب اهمیت

7-4- ازدواج در میان مردم در دوره قاجار

قشربندی جامعه در دوره قاجاریه:

طبقه گروه حاکم- طبقه اول

طبقه دوم

8-4- اقلیت­های مذهبی:

9-4- ازدواج در قشربندی­های مختلف

10-4- طلاق و وضع بیوه­زنان

11-4- شیوه مجازات زن بدکاره در دوره قاجاریه:

12-4- زن عصر قاجار در خانه و جامعه

13-4- وضع اجتماعی زنان در دوره قاجار

هدف این انجمن:

14-4- مدارس دخترانه میسیونهای مذهبی:

15-4- انقراض سلسله قاجاریه:

فصل پنجم

دوره پهلوی

1-5- آغاز عصر پهلوی

2-5- شاهان پهلوی:

رضا پهلوی:

محمدرضا شاه پهلوی:

3-5- ازدواج در عصر پهلوی

ازدواج پادشاهان و شاهزادگان در عصر پهلوی:

 فرزندان او به نامهای:

ثریا پهلوی اسفندیاری

4-5- اقدامات مهم رضا شاه:

1-   کشف حجاب:

2-   ثبت جمعیت کشور و صدور شناسنامه:

      3-اصلاحات اجتماعی:

5-5- قشربندی جامعه در دوره پهلوی  

6-5- ازدواج درقشرهای مختلف مردم دوره پهلوی

7-5- انقراض عصر پهلوی:

8-5- ممنوعیت­ها در ازدواج

9-5- مراحل و شرایط ازدواج:

خواستگاری

نامزدی:

10-5- شرایط مهم در ازدواج:

11-5- مندرجات سند ازدواج.

12-5- مهر یا صداق:

13-5- جهیزیه:

14-5- شرایط صحت نکاح:

15-5- شرایط عاقد:

16-5- فواید ازدواج

فصل ششم

1-6- آمار ازدواج در ایران:

2-6- الف- عوامل جسمی و روانی مؤثر در سن ازدواج:

4-6- ج- عوامل اجتماعی، فرهنگی مؤثر در سن ازدواج

5-6- انتخاب همسر:

6-6- عوامل اجتماعی – اقتصادی

7-6- اشتغال :

مسکن:

8-6- تفاوت آمار جمعیت ازدواج در شهر و روستا

9-6- ازدواج موقت:

10-6- تعریف ازدواج موقت:

شرایط و مکان ازدواج موقت:

معایب ازدواج موقت:

محاسن ازدواج موقت:

12-6- عوامل مهم ازدواج موقت در ایران :

13-6- تعدد زوج

1-   نازایی زن اول:

2-   مسائل جنسی:

    3-نیروی انسانی:

نتیجه گیری:

منابع:

دانلود تحقیق بررسی مردم شناسی طرح ها و نقوش لباس ها و بافته های ساسانی

بررسی مردم شناسی طرح ها و نقوش لباس ها و بافته های ساسانی بررسی مردم شناسی طرح ها و نقوش لباس ها و بافته های ساسانی

دسته بندی	تاریخ
فرمت فایل	doc
حجم فایل	61 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	101

بررسی مردم شناسی طرح ها و نقوش لباس ها و بافته های ساسانی

قسمتی از متن:

- لباس خدمه قایق شاه( قایق DI و DII)

خدمه قایق شاه که دوبار در این صحنه نشان داده شده است، همگی جامه های زیبائی به تن دارند، این کار برای تاکید بر قدرت شاه است. دو ملازم در دو سوی شاه ایستاده اند، دو قایقران با پاروهایی در دست، دردو سر قایق ایستاده اند و ملازمی که در سمت چپ شاه قرار دارد، تیردان شاه را حمل می کند. نوازنده چنگ (DI-4) در سمت راست شاه نشسته است. قایقرانان این قایق با قایقرانان دیگر متفاوت هستند. انها لباس هایی کاملا تزئین شده پوشیده اند. با مقایسه دو قایق شاه متوجه می شویم که هر تصویر در موقعیتی مشابه با موقعیت شکل نظیر خود قرار دارد و لباس مشابهی پوشیده است. با وجود این جزئیات، طرح های لباس آنها متفاوت است. بررسی تغییرات شکل نگاری این طرح ها، برای مطالعه چنین اختلافاتی ضروری است. اگر چه تمام بدن قایقران سمت چپ (DI-1) شاه چنان تخریب شده که گویی سوخته است. ولی می توان طرح روی آن را اندکی تشخیص داد. بدن او کمی به چپ، به طرف پشت قایق شاه چرخیده است، اگر چه تقریبا به روبرو نگاه می کند. لباس او با شبکه های مورب درون قابی از نقوش قلبی متوالی تزئین یافته است. درون هر شبکه، نقش پرنده یا گل هشت پری شکل قرار گرفته است. در نقطه تماس شبکه های مورب گل هایی با چهار گلبرگ قلبی شکل قرار گرفته است. در مرکز گل هشت پر، گل چهار پر کوچکی دیده می شود که دور تا دور آن را یک در میان گلبرگ های مرکب قلبی شکل و گلهای سه برگی نوک تیز گرفته است. نقوش پرنده و گل بطور نامنظمی روی لباس قایقران قرار دارد. بعضی از پرندگان به سمت راست و بعضی دیگر به چپ نگاه می کنند. قایقران کمربندی با سه آویز در هر طرف، بسته است، طرح درون نیم دایره قایقران سمت چپ، یقه و سرآستین ها و شانه های او قابل تشخیص نیست. ولی طرحهای لباس قایقران قایق سمت راست بخوبی حفظ شده است (DII-1) این طرح ها را پرنده هایی درون قاب قلبی شکل در شبکه های مورب تشکیل می دهند نقوش قلبی بین دو خط حاشیه قرار گرفته اند. در نقطه تماس شبکه ها با هم، گلی با چهار گلبرگ قلبی شکل درون دایره ای قرار دارد. بعضی از پرندگان به چپ و بعضی دیگر به سمت راست می نگرند. در طرح نیم دایره قسمت پائین تنه لباس، نقش سر یک گراز وحشی درون دایره ای دیده می شود و دایره ساده دیگری در سمت زیر سر گراز قرار دارد. در نقطه تماس شبکه هایی که در حلقه زیر بغل سمت راست قرار دارند، دایره های ساده ای دیده می شود.

طرح روی یقه گل های چهار برگی دیده می شود که در یک خط قرار گرفته اند و طرح روی شانه را دو گل با چهار گلبرگ قلبی شکل تشکیل می دهد. اگرچه لباس های قایقران دو سر قایق مزین به نقوش قلبی شکل درون قاب های شبکه ای مورب است ولی موتیف ها و بعضی از تصاویر جزئی در برخی موارد با هم فرق می کند. فردی که تیردان شاه را بالا گرفته است به روبرو می نگرد(DI-2). او در سمت چپ شاه ایستاده است و سر و بالا تنه اش را کمی بطرف شاه برگردانده است. این فرد تیردان را با دست چپ گرفته و با دست راست خود تیری را به شاه می دهد، یقه، سرآستین و لباس او طرحدار است و در طرحی قوسی دو طرف پائین تنه لباس، نقوشی دیده می شود. همچنین نوار عمودی مزینی در جلو لباس قرار دارد. لباس او بعلت مقام والایش که از قرار گرفتنش در کنار شاه ثابت می شود، پر نقش و نگار می باشد. روی بالاپوش این ملازم که در قایق سمت چپ ایستاده (DI-2) موتیف متقارنی از نیمرخ یک جفت درنا که روبروی هم هستند، قرار دارد. این نقش در نیمه بالایی و پائین لباس و تا حدی نیز روی شانه چپ دیده می شود. بین دو درنای پائین تنه، نوار عمودی مزین به نقش 6 گل هشت پر است که بطور عمودی قرار گرفته اند، مشاهده می شود.

دانلود پایان نامه ماهیت آتش در ایران باستان

ماهیت آتش در ایران باستان آتش از کلمه آتر گرفته شده که در گذشته آتربان یا آذربان به کسی گفته می شده که پاسبان آتش یا آتر بوده است و در بیانی ساده تر آتش از برخورد و سایش دو شیء و ایجاد جرقه بوجود می آید

دسته بندی	علوم اجتماعی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	71 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	105

دانلود پایان نامه رشته علوم اجتماعی

ماهیت آتش در ایران باستان

 

بیان مسئله 

آتش و جشن های مربوط به آن دارای چه جایگاهی در ایران باستان بوده است؟ در نگاهی اجمالی و مختصر آتش از کلمه آتر گرفته شده که در گذشته آتربان یا آذربان به کسی گفته می شده که پاسبان آتش یا آتر بوده است و در بیانی ساده تر آتش از برخورد و سایش دو شیء و ایجاد جرقه بوجود می آید.واژه جشن از کلمه اوستایی سینه Yasna آمده و این کلمه از ریشه Yaz اوستایی مشتق شده که معنی ستایش کردن می دهد. از این رو واژه جشن به معنی ستایش و پرستش می باشد. کلمه دیگری که از همین ریشه آمده و در بین زرتشتیان متداول می باشد .

 

واژه جشن Jashen است که معنی بخصوصی به خودگرفته زرتشتیان واژه جشن را بطور کلی به مراسم عید و ایام خوشی و سرور اطلاق می کنند در حالیکه مراسم مذهبی و سرودن اوستا در آن ایام را جشن می خوانند. به نظر می رسد که یک سری علل و عواملی از قبیل فرهنگ، دین، تقدس آتش، قومیت، آداب و رسوم، جامعه آن زمان، نوع حکومت، نحوه برخوردها، و ... در بوجود آمدن این امر دخیل می باشند.امید است با انجام این تحقیق و بررسی علل و عوامل یاد شده گامی در جهت شناخت این سنت دیرینه برداشته شود. 

 

 

کلمات کلیدی:

مردم شناسی

ایران باستان

چهارشنبه سوری

 

 

ضرورت و اهمیت پژوهش: 

با توجه به مسائل مشاهده شده و با شناخت عواملی که روی برگزاری جشن های آتش در ایران باستان مؤثر است از جمله: جامعه، آداب و رسوم، نوع حکومت، فرهنگ، قومیت، نحوه برخوردها، دین و بسیاری از علل و عوامل دیگر می توان با انجام برنامه ریزی های صحیح در جهت شناساندن تاریخ کهن ایران که جشن های آتش یکی از جنبه های آن می‌باشد گامی اساسی در احیای تمدن کهن کشور و بالا بردن سطح معلومات تاریخ برای عبرت گیری و جلوگیری از فراموشی تاریخ تمدنی عظیم که زندگی کنونی ما را تا به امروز بدین مرحله رسانده و مقابله با تهاجم فرهنگ بیگانه که تفکر ایرانی به مرحله‌ی نابودی خواهند کشاند و فهماندن این مطلب به عوام و خواص که جامعه امروز ما به تاریخ و تمدنی شگفت و عظیم بنا بوده و اکنون که بدین مرحله رسیده مدیون چنین تمدنی گران مایه است. در کل با انجام این تحقیق می توان پله‌های ترقی را در راستای شکوفایی اندیشه های کهن و پرورش و بیداری اندیشه های امروزه برداشته و مسائل مربوطه را شناسایی و حل نموده. 

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل اول: 

- عنوان تحقیق: 1

- موضوع تحقیق 1

- بیان مسئله 2

- تعاریف نظری 5

- ضرورت و اهمیت پژوهش تحقیق 6

- اهداف تحقیق 8

مقدمه 9

 

فصل دوم 

- جشن ماهیانه 12

- آتش بطور عموم 20

- آتش در اوستا 21

- داوری یا بازشناسی آتش 23

- انتقال آتش 24

- نور و فروغ و روشنایی و اخگر فروزان 25

- انگیزه رو آوردن به سوی روشنایی و فروغ به هنگام نیایش 31

- دَرِ مهر 32

- روشنایی و تاریکی 35

- آتش نزد اقوام مختلف 37

- اهمیت اجاق خانواده و روشن نگه داشتن آن 38

- آتش در زمان مادها 43

- آتش در زمان هخامنشیان 43

- آتش در دوره ساسانیان 44

- آتشکده 45

- انواع آتشکده 47

 

فصل سوم: 

- چهارشنبه سوری 47

- آجیل مشکل گشا 53

- فال کوزه 55

- آش نذری 56

- کجاوه اندازی 57

- شال اندازی 58

- فالگوش 59

- قاشق زنی 60

-  تطهیر و خانه تکانی 61

- بخت گشایی 62

 

فصل چهارم: 

- جشن سده 65

- سبب نامیدن این جشن به سده   66

- مراسم جشن سده 67

- نام سده 72

- انگیزه های داستانی جشن سده 73

- نوسده، برسده 74

- جشن سده د ردوران اسلامی 77

- برگزاری جشن سده در دوران اسلامی 78

مراسم جشن سده میان زردتشتیان 79

- جشن سده پس از ساسانیان 83

 

فصل پنجم: 

- جشن های آتش آذرگان، شهریورگان 87

- آذرگان یا آذرخش 90

- اردیبهشت گان، گلستان جشن 91

- منابع و مآخذ 93

 

دانلود پایان نامه بررسی تحلیل مردم شناسی اماکن مذهبی تاریخی شهر صائین قلعه

بررسی تحلیل مردم شناسی اماکن مذهبی تاریخی شهر صائین قلعه پایان نامه بررسی تحلیل مردم شناسی اماکن مذهبی تاریخی شهر صائین قلعه در 88 صفحه ورد قابل ویرایش

دسته بندی	علوم انسانی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	57 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	88

مقدمه:

مردم شناسی یا انسان شناسی فرهنگی، خطوط تمدن و فرهنگ یا خصیصه های فرهنگی گروههای انسانی را بررسی می کند. زیر بنای واقعی مردم شناسی یا انسان شناسی اجتماعی - فرهنگی، مردم نگاری است. در حقیقت مردم نگاری ثبت و ضبط اطلاعات و جمع آوری مصالح و لوازم مادی تحقیق در محل یا در موضوع مورد مطالعه است. و منظور از آن تدوین کاملترین تابلوی ممکن از یک محل می باشد، و موضوع مورد مطالعه می تواند تمام گستره های فرهنگی تاریخی و جغرافیایی را در بری بگیرد. «دکتر عسکری خانقاه، 1373» بنابراین مردم شناسی در ارتباط با سایر علوم از جمله تاریخ، جغرافیا،اقتصاد، سیاست، جامعه شناسی و بر اساس روش استدلال استقرائی، حرکت از موضوعات به سمت کل، در صدد شناخت این گستره ها می باشد. در این تحقیق که نوعی تحلیل مردم شناسی است سعی شده است تا موضوع مورد مطالعه که شهر صائین قلعه و اماکن مذهبی تاریخی آن از جهات مختلف، جمعیتی جغرافیایی، فنون، اقتصاد، دین، زبان، عادات، آداب و رسوم و ... مورد بررسی و شناخت قرار گیرد. مردم شناسی می تواند در این بررسی یک جامعه ابتدائی یا روستایی یا جوامع صنعتی مدرن را مورد مطالعه قرار دهد. و از گرایش های مهمی که در زمره ی مهمترین تفکرات مردم شناختی هستند یعنی تکامل گرایی، که در جستجوی آن است که جای انسان را در بین سایر انواع حیوانات تعیین کند، که توسعه فرهنگی را منشعب از چند مرکز ایجاد و ابداع بداند و کارکرد گرایی که همه وقتش را بر روابط کارکردی بین ویژگیهای فرهنگی مختلف درنهادهای اجتماعی متمرکز نموده و ساخت گرایی و ... استفاده نماید. «پیشین»

طرح مسئله

یکی از مشخصه های ادیان، ادیان چه ابتدائی و یا ادیان الهی، مسأله تقدس است. در هر دینی جاذبه های قدسی وجود دارد و مردمان آن جوامع نسبت به آن موارد و مکانهای مقدس احترام و ارزش معنوی قائل هستند، و اعمال خاصی را برای آن مکانها در نظر گرفته اند و با دقت سعی در انجام آن اعمال در آن اماکن می باشند. مردم دیندار در هر آئینی برای بازدید و زیارت و انجام اعمال مربوط به آن در زمان مناسبی به آنجا مراجعه و به وظایفی که مطابق با آداب و رسوم آئینشان آئینشان است عمل می کنند. در کشور ما نیز که مردم پیرو دین اسلام و مذهب تشیع هستند، مکانهای مقدسی بسیاری در نقاط مختلف کشور بصورت، قدمگاه، مزارمطهر، اقامتگاه، از امامان و اولاد آنها پراکنده شده است. وبه مردم سالانه بصورت انبوه حتی با طی مسافتهای طولانی خود را به این اماکن می رسانند. به آنها متوسل می شوند، زیارت می کنند و نذر قربانی به جای می آورند. در جامعه مورد مطالعه ما یعنی صائین قلعه که یکی از شهرهای استان زنجان با قدمت بسیار می باشد و با وجود چنین امکن مقدسی بصورت امامزاده، ما شاهد حضور گسترده مردم بری عرض ارادت، دعا، نیایش، توسل ، هستیم که در این تحقیق سی در شناخت این گرایش ها تجزیه و تحلیل مربوط به آن می باشیم.

1- موضوع تحقیق:

تحلیل مردم شناسی اماکن مذهبی تاریخی شهر صائین قلعه.

2-هدف تحقیق:

شناخت اماکن مذهبی و تاریخی صائین قلعه و معرفی گذشته تاریخی  تحولاتی که در این شهر و اماکن مقدس و مذهبی آن روی داده، آشنا کردن مردم با خصوصیات جغرافیایی، اقلیمی، اقتصادی، منطقه، شناخت امکانات بالقوه مادی و معنوی و وادار نمودن افراد، برای تحقق بخشیدن و بالفعل کردن آنها، شناخت تأثیرات  و کارکردهای مختلف ، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، روانی اماکن مذهبی و امام زاده ها و علل گرایش مردم به زیارت و احترام این اماکن، و همچنین شناخت آداب و رسوم مختلف، در مورد زیارت، نذر، قربانی، میهمانی، مراسم جشم، شادی، تفریح، عزاداری....که در این اماکن توسط زائرین صورت می گیرد.

3- انگیزه تحقیق:

با نظر به این که در کشور ما با توجه به دین و آیین و مذهب مردم، گرایش و کشش زیادی به مسئله مقدس بودن اماکن مذهبی و زیارت آن اماکن وجود دارد. و این گرایش و احترام در جامعه مورد تحقیق ما بصورت گسترده مشاهده می شود سعی در پژوهش و تحلیل این مسأله بر آمده ایم.

4- ضرورت تحقیق:

زندگی اجتماعی مردم از طریق تعاملات اجتماعی میان افراد گسترده می شود. تعامل اجتماعی یعنی تمایل افراد به برقراری رابطه با یکدیگر، که از فطرت انسانس آنها ناشی می شود، و باعث وحدت و گسترش روابط اجتماعی و همبستگی میان اعضاء جامعه می گردد. واسطه تعامل میان افراد معانی هستند و معانی شامل رفتارهای مختلف فرهنگی ، مذهبی و دینی، اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی می باشند. فرهنگ دینی و رفتارها و مراسم مذهبی، بخشی از زندگی اجتماعی مردم می باشند.

و در تعاملات اجتماعی، بعنوان واسطه باعث گسترش روابط افراد می شود. دعا، نیایش، نماز، زیارت، عزاداری بصورت دسته جمعی انجام می گیرد. و ما همواره در اماکن مذهبی، مانند مساجد، امام زاده ها، مرقد امامان، این اعمال را مشاهده می کنیم. در اماکن مقدس و مذهبی جامعه مورد تحقیق، یعنی امام زاده ها، زائرین زیادی برای زیارت، دعا، نیایش، انجام نذر، قربانی، تفریح، عزاداری حضور پیدا می کنند، و در مواردی شاهد کرامات، و معجزات در این اماکن هستیم. لذا شناخت این اعمال و رفتارها و معجزات و کرامات امام زاده ها که از عناصر فرهنگ دینی و اجتماعی هستند، و معرفی آنها به مردم و ارتقاء فرهنگ زیارت، ضرورت پژوهش را بیشتر نمایان میکند. و از طرف دیگر چون تاکنون تحقیقی جامع از خصوصیات و ویژگی های، تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، شهر صائین قلعه و اماکن مذهبی آن صورت نگرفته است، ضرورت دیگری را برای این تحقیق ایجاد می کند.

5- روش تحقیق:

روش میدانی - مشاهده مشارکت آمیز، مصاحبه، و مطالعه ی اسناد و منابع از دیدگاه مکتب کارکرد گرایی است ] چرا که در این مکتب جامعه به صورت کلی در نظر گرفته می شود، که از اجزائی تشکیل شده و هر جزء در ارتباط با هم در جهت بقای کل نظام، کارکردی را بر عهده دارند. در این مکتب در تعریف فونکسیون آمده برآورده شدن یک نیاز بوسیله یک عمل دکتر مهرداد نوابخش 1382[  بطوریکه نیازهای روحی و روانی انسان از طریق عمل عبادت، قرائت قرآن- یاد خدا-زیارت ائمه، تذر، قربانی و غیره ارضاء می شود.

6- جامعه آماری: جامعه آماری در این تحقیق عبارتند از: کلیه افرادی که برای زیارت و انجام اعمال خاص به این اماکن مقدس، یعنی امام زاده یعقوب(ع) امام زاده یحیی(ع) امام زاده قاسم و سارا(ع) مراجعه می کنند.

7- روش نمونه گیری: از روش نمونه گیری تصادفی ساده یا اتفاقی با در نظر گرفتن سن و جنس میزان تحصیلات افراد مراجعه کننده به امام زاده ها و اماکن مقدس استفاده شده است.

8- حجم نمونه: حجم نمونه 60 نفر است، که در سطح منطقه از 60 نفر به صورت تصادفی ساده یا اتفاقی اطلاعات مورد نظر کسب شده است.

9- شیوه های جمع آوری اطلاعات: شیوه های جمع آوری اطلاعات در این تحقیق عبارتند از 1-مصابحه2- مشاهده مشارکتی 3- عکسبرداری4-مطالعه اسناد و منابع

10- مشکلات تحقیق: مشکلات مادی تحقیق در انجام آن دشواریهائی را ایجاد می کند، عدم وجود افراد آگاه و مطلع در زمینه موضوع تحقیق در جامعه که بتوانند اطلاعات دقیق و جامعی در زمینه های تحقیقی ارائه دهند.

- فرضیات تحقیق:

1- آیا علت توجه و گرایش مردم به این اماکن (امام زاده ها) به خاطر انتساب آنها به ائمه و امامان معصوم (ع) و علاقه به آنهاست؟

2- آیاعلت گرایش مردم به اماکن مقدس و مذهبی و انجام اعمال و آداب رسوم مختلف، برای رفع مشکلات مادی و روحی و روانی می باشد؟

3- آیا معجزات و کرامات این امام زاده ها بیشتر باعث جلب توجه مردم و زیارت این اماکن می گردد؟

4- آیا مردم بیشتر برای گذارندن اوقات فراغت، و تفریح به این اماکن توجه دارند؟

5- آیا برای دست یافتن به موقعیت برتر، سیاسی، اجتماعی، شهرستان در منطقه به این اماکن توجه می گردد؟

6- آیا برای رسیدن به آرامش روحی و روانی، مردم به اماکن مقدس و امام زاده ها روی می آورند؟

7- آیا مردم بر اساس عرف و عادت، و رسم محلی به زیارت این اماکن می روند؟

8- آیا امام زاده ها و تقدس آنها نزد مردم ایران، جانشین برای پیران و موبدان اعصار پیش بوده است؟

چون این تحقیق از دیدگاه مکتب کارکرد گرائی صورت گرفته است، بایستی الگو و مدل کارکردی مورد توجه قرار گیرد، بنابراین ارائه الگو و مدل در این تحقیق بر اساس فونکسیون و کارکرد صورت خواهد گرفت،] برای فهم کارکرد و فونکسیون مستقیم ترین راه این است که اثر و نتیجه هر پدیده را به صورت معلول ببنیم. [ « غلام عباس توسلی 1370-ص 216»

بطور مثال در این تحقیق، زیارت اماکن مقدس و امام زاده ها چه اثر و فایده ای را دارد؟

در جواب گفته می شود که کارکرد زیارت طبق تحقیق، باعث آرامش روحی و روانی افراد، انجام آداب رسوم مختلف، ارج و احترام بیشتر به این اماکن، ایجاد انواع روابط و تشریفات مختلف در افراد می شود. که نتیجه آن شامل توجه بیشتر مردم و حتی مسئولین به این اماکن تلاش جامعه خواهد شد. لذا مسأله زیارت در این اماکن تأثیر زیادی در کل نظام اعتقادی افراد دارد و هر بخش در بخشهای دیگر تأثیر می گذارد. ] در واقع کار یک نهاد در کارکل جامعه تأثیر مستقیم دارد. [ «پیشین»

عقیده ثنوی و رب الاربابی:

در اواخر مرحله ی تعدد خدایان میان بعضی اقوام به جای عقیده تثلیث عقیده ثنویت ظهور نمود. زیرا مقتضیات اقتصادی و اجتماعی آنها، چنان عقیده ای را ایجاب می نمود. در نظام ثنویت، منشأ اصلی خیر و شر، نور و ظلمت و خوبی و بدیها را دو اصل لاهوتی، یاد و خدای اساسی، که مافوق خدایان دیگر شمرده می شدند. می دانستند. که غالباً آن دو اصل در دین قدیم ایرانی، نور وظلمت، یا نور و ظلمت مظاهر آنها شمرده می شده است. دین مانی، که در اوئل دوره های ساسانی در ایران پیدا شد، کاملاً بر اساس ثنویت و دو گانه پرستی قرار گرفت. مانی نور و ظلمت را ستثاء پیدائی جهان و اختلاف و تضاد آندو را موجب پیدائی دیگر تحولات و دگرگونی های جهان هستی می دانست.

عقیده ثنوی در چین قدیم نیز به عنوانهای « یانگ» خدا و یا نیروی فاعله و موجد موجودات و «یین» خدا و نیروی منفعله نامیده شده اند، که از امتزاج و ترکیب آندو نیرو، موجودات به اشکالی مختلف ظاهر می شده اند. در پایان های دوره ی تعدد خدایان، در بعضی اقوام و الهیات برخی ملل، مانند دین ملت بابل و یونانی و مصری، تحولی و تکاملی پدید آمده است. و آن اعتقاد آنها به نظام رب الاربابی است. در نظام رب الاربابی یکی از خدایان متعدد، از همه مهمتر و مقتدرتر و عمومی تر تصور می شده، و بر خدایان دیگر ریاست می نموده است. این خدا. گاهی رب الاربابی یعنی خدای خدایان ، و گاهی خدای آسمانها و رئیس خدایان دیگر نامیده شد ه است. زیرا خدایان دیگر، در حقیقت دستیاران و فرمان برداران او حساب شده  و به کمک او احتیاج داشته اند. نظام اعتقادی رب الاربابی، شباهت زیادی به نظام حکومتی شاهنشاهی ایران به خصوص در دوره اشکانی داشته است. شاید آن عقیده انتزاعی بوده باشد از آن نظام حکومتی، که کم و بیش در میان بعضی اقوام قدیم بر قرار بوده است. چنانکه نظام یک خدائی اقوام قدیم، از نظام حکومتی امپراتوری و سلطنت استبدادی و مطلقه، مانند حکومت مصریان و آشوریان و رومیان و ایرانیان قدیم انتزاع شده است. رب الاربابها خدایانی در میان اقومام بوده اند که، خال اصلی جهان و آسمانها و زمین، و به وجود آورنده خدایان دیگر، و حامی اقوام و شاهان شمرده می شده اند. از این رو، اور را در همه جا و همه ی مردم عبادت می کرده و از او استمداد  می نموده، و در معابد او در شهر به زیارت رفته و مناسک دینی انجام می داده اند. ( یوسف فضائی-1356 ص35)

بنابر این نظام رب الاربابی تقریباً در بیشتر اقوام، در اواخر مرحله ی تعدد خدایان به اشکال مختلف پدید آمده است.

تعدادشان نیز بسیار بود. زیرا برای هر پدیده و حادثه ای خدایان تصور می نمودند، و هر طایفه و قبیله و هر قریه و شهری خدایان ویژه ای داشتند.

در اواخر مرحله تعدد خدایان تحول، و تکامل در جهان بینی دینی اقوام پیدا شد در نتیجه اولاً رفته رفته از تعداد خدایان کاسته شد.

ثانیاً خدایان جنبه مادی و انسانی خود را از دست داده و جنبه روحانی و ماورای طبیعی و داهوتی به خود گرفتند.

ثالثاً دربین یک قوم یا یک ملت برای خدایان درجات و مراتب قائل شدند که از نظر شدت و ضعف و داشتن قلمرو زیاد  و کم با هم فرق داشتند.

فهرست مطالب

عنوان

صفحه

مقدمه .................................................................................................................................................................

فصل اول طرح تحقیق، کلیات طرح و مسأله آن.....................................................................................

طرح مسئله.........................................................................................................................................................

موضوع تحقیق...................................................................................................................................................

هدف تحقیق......................................................................................................................................................

انگیزه تحقیق.....................................................................................................................................................

ضرورت تحقیق..................................................................................................................................................

روش تحقیق.......................................................................................................................................................

جامعه آماری......................................................................................................................................................

روش نمونه گیری.............................................................................................................................................

نحوه جمع آوری اطلاعات..............................................................................................................................

فرضیات تحقیق.................................................................................................................................................

تعریف مفاهیم و متغیرهای مورد مطالعه...................................................................................................

گرایش ................................................................................................................................................................

کشش...................................................................................................................................................................

امامزاده.................................................................................................................................................................

ضریح....................................................................................................................................................................

حرم......................................................................................................................................................................

گنبد.....................................................................................................................................................................

نذر.........................................................................................................................................................................

قربانی...................................................................................................................................................................

وقف......................................................................................................................................................................

دعا.........................................................................................................................................................................

صائین قلعه.........................................................................................................................................................

زیارت....................................................................................................................................................................

روز زیارت............................................................................................................................................................

توسل و شفاعت.................................................................................................................................................

فصل دوم: شناخت کلی شهر صائین قلعه(جامعه مورد تحقیق)..........................................................

پیشینه تاریخی..................................................................................................................................................

موقعیت جغرافیایی...........................................................................................................................................

ویژگیهای طبیعی..............................................................................................................................................

ناهمواریها............................................................................................................................................................

آب وهوا...............................................................................................................................................................

بادها و اثرات آن................................................................................................................................................

منابع آب.............................................................................................................................................................

پوشش گیاهی....................................................................................................................................................

زندگی جانوری...................................................................................................................................................

ویژگیهای اقتصادی:..........................................................................................................................................

دامپروری.............................................................................................................................................................

صنایع...................................................................................................................................................................

راهها.....................................................................................................................................................................

ویژگیهای انسانی:..............................................................................................................................................

هرم سنی............................................................................................................................................................

ویژگیهای سیاسی.............................................................................................................................................

آثار تاریخی.........................................................................................................................................................

مراکز آموزشی، مذهبی، تفریحی و ............................................................................................................

فصل سوم: تئوری و ادبیات تحقیق..............................................................................................................

دین و اعتقادات دینی......................................................................................................................................

شکل گیری دین...............................................................................................................................................

الف) ادیان ابتدائی:............................................................................................................................................

نیاپرستی.............................................................................................................................................................

توئیسم.................................................................................................................................................................

آنی میسیم.........................................................................................................................................................

فتسیزم................................................................................................................................................................

مانا و تابو..............................................................................................................................................................

سحر وجادو.........................................................................................................................................................

ب) ادیان قدیم یا تعدد خدایان.....................................................................................................................

ج) ادیان متکی بر یکتا پرستی......................................................................................................................

1- دین یهود:.....................................................................................................................................................

اماکن مقدس، مناسک دینی و آئین عبادت قوم یهود...........................................................................

2-دین مسیح:...................................................................................................................................................

عقاید در دین مسیح........................................................................................................................................

مهمترین مناسک و شعائر دین مسیح........................................................................................................

3- دین زرتشت:...............................................................................................................................................

اماکن مقدس، مناسک دینی  در زرتشت..................................................................................................

4- اسلام:............................................................................................................................................................

مناسک دینی و عقاید و اعتقادات در دین اسلام.....................................................................................

وظایف و تکالیف مسلمانان و اماکن مقدس...............................................................................................

د- مرحله عرفان................................................................................................................................................

- آئین قربانی.....................................................................................................................................................

-اقسام قربانی.....................................................................................................................................................

- آئین قربانی در ایران....................................................................................................................................

- نتیجه گیری از این فصل............................................................................................................................

فصل چهارم: شناخت زیارتگاههای مورد تحقیق......................................................................................

پیش گفتار..........................................................................................................................................................

1- امام زاده یعقوب(ع)...................................................................................................................................

-پیشیننه تاریخی..............................................................................................................................................

- بنای اولیه امام زاده یعقوب(ع)..................................................................................................................

- بنای کنونی امام زاده یعقوب(ع)...............................................................................................................

- ضریح................................................................................................................................................................

- نحوه اداره امام زاده یعقوی(ع)..................................................................................................................

- موقوفات...........................................................................................................................................................

-زائر سرا..............................................................................................................................................................

- قربانی...............................................................................................................................................................

-نذورات...............................................................................................................................................................

- محل مخارج نذورات.....................................................................................................................................

2- امام زاده یحیی (ع)...................................................................................................................................

- مشخصات بنا..................................................................................................................................................

- زیارت نامه امام زاده یحیی.........................................................................................................................

3- امازاده قاسم و سارا(ع).............................................................................................................................

فصل پنجم: باورها و کارکردهای زیارتگاهها:..............................................................................................

-باورهای زیارتگاهها..........................................................................................................................................

- کارکردهای زیارتگاهها..................................................................................................................................

1- کارکرد مذهبی...........................................................................................................................................

2- کارکرد تاریخی............................................................................................................................................

3- کارکرد هنری..............................................................................................................................................

4-کارکرد روانشناسی......................................................................................................................................

5- کارکرد سیاسی...........................................................................................................................................

6- کارکرد اقتصادی.........................................................................................................................................

7- کارکرد اجتماعی و فرهنگی...................................................................................................................

فصل ششم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق و نتیجه گیری............................................................

-نمونه پرسشنامه..............................................................................................................................................

- جداول..............................................................................................................................................................

- تجزیه و تحلیل یافته ها..............................................................................................................................

- نتیجه گیری...................................................................................................................................................

- فهرست منابع و مأخذ..................................................................................................................................

چکیده انگلیسی................................................................................................................................................

فصلف اول:

طرح تحقیق، کلیات طرح و مسأله آن

دانلود مقاله انسان شناسی از دیدکاههای مختلف

انسان شناسی از دیدکاههای مختلف انسان شناسی از دیدکاههای مختلف

دسته بندی	روانشناسی و علوم تربیتی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	23 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	29

انسان شناسیازدیدکاههای مختلف

تاثیر امیل دورکیم بر انسان‌شناسی

مردم شناسی فرانسه

انسان شناسی دینی

تاثیر دورکیم از طریق دیدگاه اثباتی بر انسان شناسی

انسان شناسی حقوق

-         دورکیم، مالینوفسکی و رادکیف ـ براون

-         مطالعه دینی دورکیم

-         - تأثیر رابرتسون اسمیت بر رهیافت مذهبی دورکیم

-         هدف دورکیم در کتاب صوربنیانی حیات دینی

-         اهمیت تاریخ در بررسی امر دین

-         اعتقادهای دینی

-         باورهای دینی

-         جادو و دین

-         جان پرستی

-         طبیعت پرستی

-         توتم پرستی به عنوان دین بنیانی

-         کارکرد دین از نظر امیل دورکیم

-         دین و همبستگی

-         دین و نظریه معرفت

تاثیر امیل دورکیم بر انسان‌شناسی

در تاریخ انسان شناسی سه شاخه بزرگ قابل تشخیص هستند: نخست انسان‌شناسی فرانسوی با اندیشمندانی چون امیل دورکیم، مارسل موس و لوی ـ برول. این شاخه به شدت از علوم طبیعی و فلسفه به ویژه از آگوست کنت متاثر بود. دوم، انسان‌شناسی امریکایی بود که از ابتلا بر مفهوم فرهنگ پای می‌فشرد و از معان ابتلا انسان شناسی فرهنگی نام گرفت و بنیانگذاران اصلی آن (پس از لوئین هنری مورگان) فرانتس بوآس و شاگردان ؟؟ بودند. سوم، انسان شناسی بریتانیا که تاکید آن به مفهوم جامعه در برابر فرهنگ بود. هر چند بنیانگذاران انسان شناسی بریتانیا برونیسلا و مالینوفسکی وارد طیف براون هر دو اندیشمند کارکرد گرا بودند [رادگیف ـ بحاون به شدت از دورکیم متاثر بود]، اما گسست مشخصی بین آنها وجود داشت. (فکوسی، 1381: 175و174)

با توجه به این مطلب می‌توان گفت که دورکیم در تاریخ انسان‌شناسی و نیز بنیانگذاری این رشته سهم بسیار مهمی داشته است، چرا که وی در دو شاخه از انسان شناسی، یعنی انسان‌شناسی فرانسوی و انسان شناسی بریتانیا، نقش بسزایی داشته است.

امیل دورکیم را می‌توان چه در منشا انسان شناسی فرانسوی و انسان‌ شناسی بریتانیا، نقش بسزایی داشته است.

امیل دورکیم را می‌توان چه منشا انسان شناسی علمی جدید و چه در منشا جامعه شناسی جدید قرار داد. در واقع به باور دورکیم، جامعه شناسی علمی گسترده بود که مطالعه مقام جوامع را شامل می‌شد و مردم شناسی به اعتقاد و تنها یکی از شاخه‌های جامعه شناسی به حساب می‌آمد. در حالی که مردم نگاری به نظر دورکیم، مجموعه‌ای از روش‌های میدانی بود که به تنهایی اعتبار زیادی ندارند. می‌توانیم او را از بنیانگذاران و نظریه پردازان‌ اصلی مردم نگاری به نظر دورکیم، مجموعه‌ای از روش‌های میدانی بود که به تنهایی اعتبار زیادی ندارند. می‌توانیم او را از بنیانگذاران و نظریه پردازان‌های اصلی کارکردگرایی بدانیم. کارکردگرایی وی به خصوص از طرق رابطه عمیق وی با سنت اثبات گرایی آگوست کنت، که در روش شناسی دورکیمی منعکس شده است، دیده، می‌شود. (همان، 140)

- مردم شناسی فرانسه

«مردم شناسی فرانسه با اندیشمندانی چون، امیل دورکیم و خواهرزاده او مارسل موس (1872-1950)، درون حوزه جامعه شناسی پایه‌گذاری شد. در فرانسه مطالعه آغازین باز نمودهای جمعی تا مدت‌ها و موضوع پدیده دینی تمرکز داشت.» (ریوبر، 1381: 70) دورکیم با انجام پژوهش‌های خود، خصوصاً با کتاب خود تحت عنوان صدور بنیانی حیات دینی، نفوذ زیادی بر نسل نخستین مردم شناسان فرانسه داشت.

- انسان شناسی دینی

«انسان شناسی دینی در معینه دوم قرن 19 شکل گرفت. به رغم پیچیدگی پدیده دینی، [در نزد مردم شناسان] از تایلر تا امیل دورکیم همواره با رویکرد ساده پندارانه‌ای روبرو هستیم که تلاش داشت برای انجام ادیان یک منشا مفروض ارائه دهد و طرح ساده‌ای نیز از منظور آنها ترسیم کند.» (همان:    ) دورکیم با انتشار کتاب صور بنیانی حیات دینی تاثیر زیادی بر انسان شناسی دین ماده است. کتاب وی را می‌توان جز نخستین کتب انسان شناسی دین قرارداد و راه‌گشای پژوهش‌هایی در زمینه انسان شناسی دینی دانست.

- تاثیر دورکیم از طریق دیدگاه اثباتی بر انسان شناسی:

جامعه شناسان و انسان شناسانی که تعریف اثباتی [دورکیمی] دین را پذیرفته‌اند، کوشیده‌اند این جادو و دین تمایز قائل شوند [بر اساس همان نگاه دورکیمی]: براساس پذیرفته شده‌ترین تمایزها مذهب اساساً اعتلا یا پرستش امور معنوی یا مقدس و جادو مستکاری و کنترل این اشیاء و امور شناخته می‌شود. (توسلی، 1380)

- انسان شناسی حقوق

دکتر روج الامینی، از دورکیم به نام مردم شناسی یاد می‌کند و نام او را در کنار مردم شناسان دیگری می‌نهد که در پیدایش مردم شناسی حقوق نقش داشت‌اند: «از میان دانشمندانی که نه به عنوان حقوقدان، بلکه به عنوان مردم شناس سهمی بزرگ در تحقیقات مردم شناسی حقوقی دارند، باید از تایلر، مورگان، بوآس، فریزر، دورکیم، مارسل موس، ماسینوفسکی و لوی ـ برول نام برد. مطالعات این مردم شناسان در سنن و آداب و رسوم و فرهنگ جوامع ابتلایی منابع ذی قیمتی را برای شناخت و مطالعه و تحلیل و تحلیل حقوق سنتی و مقررات رایج یا منسوخ این جوامع در دارد. این مطالعات و نظرات، زمینه‌ای مناسب برای ایجاد رشته مردم شناسی حقوقی فراهم مرد». (روح الامینی، 1380: 261)

-         دورکیم، مالینوفسکی و رادکیف ـ براون

«ماینوفسکی سنت مشاهده مشارکت آمیز و مستقیم را در انسان شناسی بریتانیا بنا نهاد، سنتی که جز آداب انسان شناسی و به نظر برخی، یکی از مناسک ورود به اجتماع انسانی شناختی گشته است. ماینوفسکی را متعلق به مکتب کارکردگرایی و تحت تاثیر دورکیم می‌دانند. ماینوفسکی به پیروی از دورکیم، این و جادو را به قلمرو امور مقدس و متمایز از امور مقدس متعلق می‌داند، هر چند که مفهوم امر مقدس او از دورکیم سرچشمه می‌گیرد، اما به گونه‌ای یکسره متفاوت با دورکیم میان دین و جادو تمایز می‌نهد.» (همیلتون، 1377: 86 و 85)

رادکیف براون در کارکردگرایی خود به شدت تحت تاثیر دورکیم قرار داشت، به طوری که بسیاری از مفاهیم دورکیمی را اخذ نمود. و بی این مفهوم «مقدم جامعه در برابر فرهنگ» را که مورد پذیرش جامعه شناسان است، از جمله دورکیم که نقش بسزایی در تثبیت این مفهوم در نزد جامعه شناسان داشت؛ وارد انسان شناسی بریتانیا کرد.

«در انسان شناسی تغییر این دیدگاه، یعنی پی بردن به اینکه علم اثباتی مقیاس مناسبی برای سنجش  عقلانیت دین نیست، را با این بحث مرتبط دانسته‌اند که در جامعه ابتدایی مردم تمایز بارزی بین جادو و تکنولوژی قائل می‌شوند، جادو کارکرد مهمی را در ساخت‌یابی موقعیت‌های غیر قابل پیش‌بینی و خطر ایفا می‌کند. و این تحت تاثیر اندیشه معای دورکیم بوده است.» (تامسون، 1381: 16)

مطالعه دینی دورکیم

- تأثیر رابرتسون اسمیت بر رهیافت مذهبی دورکیم

برخی از اندیشه‌ها و جنبه‌های رهیافت مذهبی دورکیم، تحت تاثیر اندیشه‌های متفکر ما قبل او که به اندازه دورکیم معروف نیست، به شکل گرفته‌اند. این دانشمند، رابرتسون اسمیت است که کتابی در بررسی دین سامی با عنوان «سخنرانی‌هایی درباره دین سامیان در سال 1889 منتشر کرد. پیش از پرداختن به نظر دورکیم درباره دین، شروع کوتاهی از برخی نظرهای رابرتسون اسمیت در این باره برای شناخت زمینه کار دورکیم ضروری است. «رابرتسون اسمیت بیشتر بر عملکرد‌ها تاکید می‌ورزید تا باور داشت‌ نما. به استدلال او، عملکردهای مذهبی مانند تشریفات و مناسک و نه باور داشت‌ها، اهمیت بنیادی دارند. برای شناخت دین، نخست باید شیوه‌های عملکرد مردم را تحلیل کرد و نه باور داشت‌های‌شان. به همین دلیل است که باور داشت‌ها، غالباً مبهم، ناسازگار و متناقض‌اند. آدمیان به نظر او بخش اعظم دین به قضیه گزینش فردی ارتباطی ندارد. بلکه دین در ذهن اعضای جامعه القا شده و از آنها خواسته می‌شود که آنرا پاس بدارند. دین بخشی از همان چیزی است که دورکیم بعد از رابرتسون اسمیت آنرا باز نمودهای جمعی جامعه نامید. از نظر رابرتسون اسمیت، دین یک قضیه گروهی و اجتماعی است و اساساً ماهیتی سیاسی دارد. به ادعای رابرتسون اسمیت، دین دو کارکرد دارد: یکی تنظیم کننده (تنظیم رفتار فردی برای خیر همگان) و دیگری برانگیزاننده (دین احساس اشتراک و وحدت اجتماعی را بر می‌انگیزاند). (همیتون، 1377: 170و169)

- هدف دورکیم در کتاب صوربنیانی حیات دینی

هدف دورکیم در این کتاب، مطالعه بدوی‌ترین و ساده‌ترین دینی است که بشر تاکنون بدان پی ‌برده، یعنی آن دستگاه دینی که دو شرط زیر را داشته باشد: نخست اینکه در جوامعی بدان بر بخوریم که سازمان آنها از دیدگاه سادگی، بالا دست نداشته باشد؛ علاوه بر این باید چنان باشد که برای تبیین آن به هیچ عنصری که از دینی مقدم بر آن به رعایت گرفته باشد، نیاز نداشته باشیم. چنین دینی از نظر دورکیم در «فهماندن سرشت دینی آدمی، یعنی در نشان دادن وجهی ذاتی و پاینده از [هستی] بشریت از هر شکل‌گیری مفیدتر و مناسب‌تر است.» (دورکیم، 1383: 2)

هدف دورکیم از مطالعه دین رسیدن به این نتیجه کلی است که: «دین امری به حد اعلاء اجتماعی است. تصورات دینی، تصوراتی جمعی‌اند بیانگر واقعیت‌های جمعی؛ مناسک دینی شیوه‌های عملی هستند که فقط در درون گروه‌های گرد هم آمده پیدا می‌شوند و هدف آنها برانگیختن، زنده نگاهداشتن یا بازسازی برخی حالت‌های ذهنی گروه است.» (همان، 13).

- اهمیت تاریخ در بررسی امر دین

تاریخ در واقع تنها روش تحلیل کننده‌ای است که می‌‌‌‌توان در مورد ادیان به کاربرد. تنها تاریخ است که به ما اجازه می‌دهد تا نهاد اجتماعی معینی را به اجزاء سازنده آن برگردانیم، چرا که از راه مطالعه تاریخ به شیوه پیدایش آنها در طول زمان پی می‌بریم. از سوی دیگر، تاریخ با قراردادن هر یک از اجزا در همین اوضاع و احوالی که اجزا نامبرده در آنها پدید آمده‌اند، تنها وسیله‌ای را که ما برای تعیین علل پیدایش آنها ممکن است دارا باشیم در اختیار ما می‌نهد.

بنابراین هر بار که ما در صدد آن بر می‌آییم که تا امری بشری را در شرایط معینی از زمان قرار داده شده، تبیین کنیم – اعم از باورهای دینی، قاعده‌ای اخلاقی، دستوری حقوقی، فنی هنری یا نظامی اقتصادی ـ می‌بایست به بدوی‌ترین و ساده‌ترین شکل آن برگشت و کوشید دریافت که خصلت‌های آن امر در این مرحله از هستی‌اش چگونه است.