پاورپوینت بررسی معماری سبک خراسانی ، معماری اسلامی
مقدمه:
ایران
کشوری پهناور با تمدن چندین هزار ساله و دارای معماری اصیل به سبک های
پارتی و پارسی است که بناهای همچون پاسارگارد ،تخت جمشید ، قصر شیرین ،طاق
کسری و... را از خود به جا گذاشته است.
پس از فتح ایران توسط مسلمانان و ورود مذهب نوپای اسلام به این سرزمین نیاز به مکانی بشه نام مسجد پدیدار شد.
مسجد
سجده گاه انسانی است که خود مسجود ملاَیک بوده است.مسجد جایگاه امن برای
پیوند روح آدمی با خالق هستی است و محل پاکترین و صمیمانه ترین آشنایی ها و
ارتباطات میان بندگان خداست.
آمیختگی
صفات خدادادی این مکان مقدس با هنرمعماران اهل دل بناهایی خلق کرده است که
علاوه بر حظ بصر˛ روح خسته آدمی را برای لحظاتی هر چند کوتاه از قفس تن
می رهاند و آرامش می بخشد.
با توجه
به اینکه در ایران الگویی برای ساخت مسجد وجود نداشته ،ایرانیان تازه
مسلمان با اشتیاق فراوان که به اسلام و پیامبرش داشتند روش ساخت مساجد خود
را از مسجد النبی در مدینه الهام گرفتند و این شیوه ای تقلیدی برای ساخت
اولین مساجد در ایران و پایه گذار سبک خراسانی شد.
به مرور زمان تغییراتی در این سبک پدید آمد که باعث شکل گیری سبکهای رازی و آذری و ... شد.
آغاز شکل گیری سبک خراسانی:
در سال
۶۲۲م پیامبر اکرم (ص) از مکه به مدینه مهاجرت فرمود و خانه ای برای سکونت
خود و خانواده اش بنا نهاد. مشخصات ابعاد آن خانه بیانگر آن است که صرفا
سکونت گاه یک خانواده معمولی نبوده بلکه برآورنده دو منظور دیگر در ارتباط
با جامعه مسلمان آن روزگار بوده است.نخست اینکه علاوه بر خانواده گنجایش و
امکان پذیرش جمعی از تهیدستان بی خانمانان مسلمان و مراجعین روزمره را
داشته باشد و دوم اینکه صحن وسیع و باز آن خانه ظرفیت داشته باشد تا جمع
کثیری از اهالی مدینه بتوانند در آن برای نماز صف ببندند.
به
عبارت دیگر می توان گفت صحن خانه پیامبر در واقع نخستین مسجد مسلمانان بود
که به دست مبارک رسول خدا و یاران آن حضرت ساخته شد و این مسجد الگویی شد
برای مساجد بیشماری که در ایران و دیگر سرزمین های قلمرو اسلامی ساخته
شدند.
چرا نمود گسترش اسلام توسط اعراب از خراسان آغاز شد؟
هنر
اسلامی تقریبا با روی کار آمدن سلسله امویان در سال ۴۱ ه.ق و انتقال مرکز
خلافت امویان از مدینه به دمشق پدید آمد.در آن زمان معاویه حاکم امویان بود
و به دلیل دور بودن خراسان از مرکز خلافتش همواره احساس خطر میکرد که
مبادا آنجا را از دست بدهد˛ به همین دلیل عبدالله بن عامر را به عنوان والی
خراسان همراه پنجاه هزار مرد جنگی عرب با خانواده هایشان به خراسان
فرستاد و از آنجا که موقعیت جغرافیایی و نوع اقلیم خراسان بیش از نقاط
دیگر ایران به عربستان شباهت داشت در آن مستقر شدند و در آنجا شروع به
ساخت مکانهای مورد نیازشان کردند که مسجد شبستانی یکی از مهمترین و اصلی
ترین آن مکانها بود.
سبک خراسانی
با توجه
به مطالب ذکر شده اولین نمونه های هنر و معماری مسجد در منطقه خراسان شکل
گرفت، در این منطقه شاهد شکل گیری اولین شیوه معماری ایران پس از اسلام
هستیم .
این
شیوه که به خراسانی (شبستانی) معروف می باشد، در قرن اول ه.ق، ابتدای پذیرش
دین مبین اسلام از سوی ایرانیان آغاز گردید وتا دوره آل بویه و دیلمیان
(قرن ٤ه.ق)ادامه پیدا کرد.در این شیوه نقشه مساجد از مسجدالنبی الهام گرفته
شده است.
ویژگی های سبک خراسانی
- سادگی بسیار در طراحی
- پلان
مستطیل شکل (زیرا شبستانها مکانی بودند که به دلیل گسترش از هر طرف این
نیاز را بر آورده می کرد و دید را از هر طرف به همه قسمت ها ممکن می
ساختند)
- فضای شبستانی یا چهل ستونی
- پرهیز از بیهودگی (همه فضاها باید کاربری و بهره وری داشته باشند)
- مردم واری (حفظ تناسبات اندام انسانی با بلندای ساختمانها)
- بهره
گیری از ساختمایه های بوم آور (۱- در دسترس بودن همیشگی مصالح و شتاب و
سرعت بالا در ساخت ۲- ارزان بودن ۳- سازگار بودن با محیط اطراف )
- قوس های بیضی ,تخم مرغی و ناری
فهرست مطالب:
مقدمه
آغاز شکل گیری سبک خراسانی:
چرا نمود گسترش اسلام توسط اعراب از خراسان آغاز شد؟
مروری بر تاریخ ایران از قرن نخست تا قرن چهارم
تاثیر اقلیم در سبک
روند گسترش سبک درایران
سبک خراسانی
ساخت مسجدالنبی
گسترش مسجدالنبی
مسجدالنبی در حال حاضر
ویژگی های سبک خراسانی
دگرگونی ویژگی های معماری ساسانی با ورود اسلام
سیر تکاملی سبک
بررسی تک بنایی سبک
مسجد نیشابور:
مسجد جامع قاین
مسجد جامع فهرج
تاریخانه دامغان
مسجد جامع اصفهان
مسجد عتیق شیراز
خدایخانه
مسجد جامع اردستان
مسجد جامع نایین
مسجد جامع نیریز
جمع بندی:
منابع
