|
پروژه تحقیقی اقدام به قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن موضوع تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی
پروژه تحقیقی اقدام به قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن موضوع تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی
|
|
| دسته بندی | حقوق |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 68 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 88 |
پروژه تحقیقی اقدام به قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن موضوع تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی
چکیده :
در کار تحقیقی حاضر به تحلیل دادنامه شماره 161- 27/10/85 شعبه 71 دادگاه کیفری استان تهران و دادنامه شماره 86/ 333 شعبه 37 دیوان عالی کشور ، در مورد اقدام به قتل به اعتقاد مهدور الدم بودن موضوع تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی ، پرداخته شده است .
یکی از ایراداتی که به این تبصره وارد شده است آن است که این تبصره جرم‌زا است و با فرهنگ جامعه‌ای که دارای قانون مدون ومرجع قضایی قوی است ، سازگاری ندارد ، زیرا اگر کسی اعتقاد به مهدور الدم بودن یا قصاص دیگری دارد باید آن را از طریق دادگاه صالح تعقیب کند تا مجازات قانونی اعمال شود نه اینکه به اعتقاد مهدور الدم بودن دیگری را بکشد و سپس در صورت عدم اثبات فقط دیه بپردازد یا مهدور الدم بودن را ثابت نماید و دیه و قصاص ساقط گردد. کسانی که از مقررات قانونی آگاهی داشته باشند و آهنک کشتن عمدی دیگری را بنمایند ممکن است از مقررات این تبصره سوء استفاده کنند .
مقدمه:
قتل نفس یکی از بزرگترین جرایمی است که هم درقوانین عرفی و هم در شرایع و ادیان مختلف برای آن مجازات وضع گردیده است و در اکثر قوانین مدونه و شرایع آسمانی برای مرتکب قتل عمد مجازات اعدام مقرر شده است. امروزه که مخالفت با مجازات اعدام در کشورهای مختلف رو به تزاید است معهذا هنوز در بسیاری از جوامع، برای پیشگیری از قتل نفس و حفظ امنیت جانی افراد جامعه کماکان مجازات اعدام برای قتل نفس حفظ شده است.
البته این مجازات در صورت موجود بودن علل موجهه جرم ساقط می شود. در تبصره 2 ماده 295 آمده است : «در صورتی که شخصی کسی را به اعتقاص قصاص یا به اعتقاد مهدورالدم بودن بکشد و این امر بر دادگاه ثابت شود و بعداً معلوم گردد که مجنی علیه مورد قصاص یا مهدورالدم نبوده است قتل به منزله شبیه عمد است و اگر ادعای خود را در مورد مهدورالدم بودن مقتول به اثبات برساند قصاص و دیه از او ساقط است».
فصل اول : کلیات
مبحث اول : دعوای عمومی و خصوصی
گفتار اول : دعوای عمومی
جرم ، رفتاری ضد اجتماعی است که به سبب ایجاد اختلال در نظم عمومی یک جامعه معین ، اقامه دعوا علیه مرتکب آن را موجب می‌گردد با گذشت زمان و تحول جوامع و خروج آنها ازحالت قبیله‌ای و عشیره‌ای و تشکیل دولت و تشخیص وتسهیل منافع عمومی ، زیان وارد بر جامعه ، از خسارتی که ممکن است بر اثر ارتکاب جرم به شهروندان وارد شود جدا شد و اعلام جرم نه فقط حق مجنی علیه ، بلکه حق و تکلیف برای سایر افراد جامعه تلقی شد و تعقیب بزهکاران برعهده دولت قرارگرفت . در حقوق اسلام هم با عنایت به مفهوم حق ا.. حدود ،در اغلب مواردی که شارع برای جرمی مجازات حد منظور کرده ( مانند ، خمر و زنا ) تعقیب ، متهم الزاماً موکول به شکایت کسی نیست .
قانونگذار ایران با تصویب قانون اصلاح قانون دادگاه‌های عمومی وانقلاب (مصوب 1381) طبق بند الف ماده 3 اصلاحی[1] اختیارات و وظایف دادستان جز در برخی موارد استثنایی به او اعاده شد و تعقیب متهم به جرم و اقامه دعوای عمومی از اهم وظایف دادستان محسوب می شود .
اصل قانونی بدون تعقیب ایجاب می کند که نهاد تعقیب به محض اطلاع از وقوع جرم ، نسبت به تعقیب آن و به جریان انداختن دعوای عمومی اقدام کند .
[1] . متن بند الف م 3
گفتار دوم : دعوای خصوصی
دعوای خصوصی ، دعوای ضرر و زیان متضرر از جرم است ، در مقابل دادگاهی که به امر کیفری رسیدگی می‌کند تفکیک دعوای عمومی و خصوصی از یکدیگر و آثار مترتب بر هر یک از ویژگی‌های جوامع پیشرفته امروزی است .
از دیدگاه قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری جرم می‌تواند دارای دو جنبه باشد و به این اعتبار می تواند موجب دو ادعا شود .
الف : ادعای عمومی برای حفظ حدود الهی و نظم عمومی
ب: ادعای خصوصی برای مطالبه حق از قبیل قصاص و قذف یا ضرر و زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی دعوای عمومی و خصوصی از جهاتی با یکدیگر متفاوت هستند مثلاً موضوع دعوای عمومی ، تعقیب متهم به منظور صدور حکم بر محکومیت او ، و در نتیجه اعمال مجازات یا اقدامات تامینی و تربیتی بر محکوم علیه است حال آنکه موضوع دعوای خصوصی محکومیت متهم به میزان ضرر و زیان ناشی از جرم است یا هدف دعوای عمومی اعاده نظم درجامعه و ایجاد آرامش در شهروندان با عنایت به جنبه بازدارندگی عمومی و بازدارندگی فردی مجازاتها است در حالی که هدف دعوای خصوصی جبران خسارت مادی یا معنوی ناشی از جرم است که به شخص یااشخاص معینی ، اعم از حقیقی یا حقوقی ، وارد آمده است .
مبحث چهارم : استدلال دادگاه کیفری استان و دیوان عالی کشور
گفتار اول : استدلالات دادگاه کیفری استان
الف :( استدلال اکثریت )
دادگاه کیفری استان در موردنظریه پزشکی قانونی دایر بر عدم رویت آثار دخول ، به ذیل نظریه استناد می‌کند و گذشت مدت زمان را باعث از بین رفتن آثار دخول می داند و می‌نویسد « ذیل نظریه پزشکی قانونی موجب بطلان استدلال وکیل محترم اولیاء دم است »
دادگاه کیفری استان همچنین استدلال می‌کند که حسب اقاریر متعدد و مکرر متهم چه در مراحل تحقیقات مقدماتی و چه در مرحله رسیدگی در دادگاه ، علت تامه فوت ضربه چاقوی وی بوده است و متهم ؛ هم در اداره آگاهی و انتظامی و هم مراجع قضایی اقرار به قتل عمدی نموده و انگیزه خود را هم حفظ آبروی خانوادگی ودینی می‌داند در نتیجه دادگاه کیفری استان اظهارات وکیل را که اظهار داشته بررسی لازم در مورد علت خونریزی نشده است را رد می‌کند .
دادگاه کیفری استان تهران اظهارات مطلعین و گواهان مطرح در پرونده را که در جلسه رسیدگی نیز حاضر شده وگواهی آنان مورد استماع قرار گرفته است را برای حصول علم و یقین بر طرق متعارف در خصوص وضعیت اخلاقی و اجتماعی مقتول و تشخیص میزان صحت ادعای متهم در ارتکاب قتل عمدی موثر و ثابت تشخیص می‌دهد و می نویسد « هر چند براساس قاعده فقهی « اقرار العقلاء ، علی انفسهم جایز» این اقاریر ] متهم و گواهان نسبت به و طی خودشان [ صرفا ً دلیل علیه خود اقرار کننده می باشد این اعترافات در جهت حصول علم و یقین نسبت به ادعاهای متهم از سوی وی و گواهان علیه مقتول مستند رای دادگاه قرار گرفته است» .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه................................................................................................................................................................. 1
بخش اول : بررسی مباحث شکلی
فصل اول : کلیات .......................................................................................................................................... 2
مبحث اول : دعوای عمومی و خصوصی ............................................................................................ 2
گفتار اول : دعوای عمومی ......................................................................................................................... 2
گفتار دوم : دعوای خصوصی .................................................................................................................. 5
مبحث دوم :راه‌های اثبات قتل ................................................................................................................. 6
گفتار اول : اقرار ........................................................................................................................................... 7
گفتار دوم : شهادت شهود ...................................................................................................................... 12
گفتار سوم : قسامه ................................................................................................................................. 14
گفتار چهارم : علم قاضی ........................................................................................................................ 17
فصل دوم : گردشکار ............................................................................................................................. 20
مبحث اول : شرح ماوقع و اتهام .......................................................................................................... 20
مبحث دوم : دفاعیات ................................................................................................................................ 22
مبحث سوم : نظریات پزشکی قانونی ................................................................................................ 24
مبحث چهارم :استدلال دادگاه کیفری استان و دیوان عالی کشور ........................................... 25
گفتار اول : استدلال دادگاه کیفری استان .......................................................................................... 25
الف : نظر اکثریت ..................................................................................................................................... 25
ب: نظر اقلیت ............................................................................................................................................... 26
گفتار دوم : استدلال دیوان عالی کشور ............................................................................................ 27
مبحث پنجم : متن رای دادگاه کیفری استان و دیوان عالی کشور ............................................. 28
گفتار اول : رای دادگاه کیفری استان .................................................................................................. 28
گفتار دوم : رای دیوان عالی کشور ..................................................................................................... 29
فصل سوم : بررسی شکلی آراء ......................................................................................................... 29
مبحث اول : اعمال مقررات دادرسی ................................................................................................... 29
گفتار اول : از لحاظ شروع به تحقیقات و رسیدگی ......................................................................... 31
گفتار دوم : جمع آوری دلایل ............................................................................................................... 31
گفتار سوم : تامین کیفری ..................................................................................................................... 33
گفتار چهارم : اخذ آخرین دفاع ............................................................................................................ 34
گفتار پنجم : جانشین بازپرس در حوزه قضایی بخش‌ها ............................................................. 34
گفتار ششم : قرار مجرمیت و کیفر خواست ..................................................................................... 35
گفتار هفتم : صلاحیت ............................................................................................................................. 36
گفتار هشتم : ارجاع ................................................................................................................................. 37
گفتار نهم : دادنامه .................................................................................................................................... 38
گفتار دهم : تجدید نظر خواهی ............................................................................................................. 39
گفتار یازدهم : رسیدگی در دیوان عالی کشور ................................................................................ 40
مبحث دوم : از لحاظ ادبی و نگارش .................................................................................................. 41
گفتار اول : رسم الخط ............................................................................................................................ 41
گفتار دوم : نشانه گذاری ........................................................................................................................ 42
گفتار سوم : درست نویسی و گزینش واژه‌ها .................................................................................. 44
گفتار چهارم : دستور زبان ................................................................................................................... 44
بخش دوم : بررسی مباحث ماهوی
فصل اول : کلیات قتل مهدور الدم ........................................................................................................ 45
مبحث اول : تعریف ................................................................................................................................... 46
مبحث دوم : مصادیق ............................................................................................................................. 48
مبحث سوم : دیدگاه مخالف برخی فقهای امامیه ........................................................................... 52
فصل دوم : تبصره 2 ماده 295 قانون مجازات اسلامی ............................................................... 53
فصل سوم : قتل پرونده ......................................................................................................................... 59
بخش سوم : نتیجه گیری
گفتار اول : انتقادات ................................................................................................................................. 64
گفتار دوم : پیشنهادات ........................................................................................................................... 66
گفتار سوم : اصلاح مقررات جاری ...................................................................................................... 67
فهرست منابع............................................................................................................................................... 69
ضمائم
