بررسی تاریخچه استفاده از گاز طبیعی
تاریخچه استفاده از گاز طبیعی
در
بسیاری از کتابهای قدیمی، خروج گاز از داخل زمین ثبت شده است. امروزه نیز
در بعضی جاها چنین پدیده ای را گزارش می کنند. گاهی این گاز بر اثر رعد و
برق و یا عوامل دیگر، شعله ور می شود. آتش جاویدان باکو در دریای خزر و یا
چشمه سوزان در نزدیکی کارستون، در ایالت ویرجینیای غربی واقع در آمریکا نیر
به همین شکل پدید آمده است. این حوادث که در گذشته معمولاً با ترس
وبروزخرافات توأم بود، وجود گاز طبیعی را در آن منطقه مشخص می کرد. اما
خرافات ناشی از ناآگاهی به قدری شدید بود که حتی تا سال 1659 میلادی همه
فکر می کردند که ویکان در انگلستان (به دلیل این که گاز متصاعد شده از حباب
های سطح آب باعث می شود تا آب مانند نفت بسوزد حاوی آب جادویی است.
اعتقاد
بر این است که نخستین بارؤ چینی ها درسه هزار سال قبل برای تبخیر آب نمک،
از گاز استفاده کردند. تاریخ نویسان دربارة استفادة گاز توسط ایرانیان
نوشته اند: «ایرانیان در استفاده از گاز بر دیگر اقوام جهان پشی داشته اند.
برای مثال، وجود بقایای آتشکده ها و معابدی نظیر آتش جاویدتن در نزدیکی
کرکوک که به مشعل بخت النصر معروف بود، در نزدیکی کی مخزن گاز طبیعی قرار
داشت.
همچنین
بقایای معابد زرتشتیان در نزدیکی مسجد سلیمان و روایات تاریخی از آتش
جاویدان آتشکدة آذر گشتاسب در آذربایجام، همگی گواه این مدعی است که:
«ایرانیان باستان بنا بر اقتضای محیط مذهبی خویش، آتش را گرامی می داشتند.»
درفلات
مرکزی و جنوبی ایران، درمناطقی که جنگل های انبوه وجود نداشت، برای روشن
نگه داشتن آتش مقدس، از امکانات دیگری به جز چوب های جنگلی سود می بردند؛
زیرا طبیعت این مناطق به خاطر وجود ذخایر فراوان زیرزمینی، دستیابی به سوخت
را برای آن ها آسان می کرد. مناطق غرب، جنوب وجنوب غربی ایران از دیرباز
روی دریابی از نفت و مشتقات آن قرار داشتهاندودارند. درایران باستان هم
بعضی از این منابع به دلیل عمق بسیار کمی که داشتند ودارند. در ایران
باستان هم بعضی از این منابع به دلیل عمق بسیار کمی که داشتند، براثر
فرسایش خاک، یا حرکت گسل ها ویا سایر عوامل طبیعی دیگر به صورت قطراتی
ناچیز از آن دریای زیرزمینی خود به بیرون تراوش می کردند و انسان متفکر را
به بهره برداری از آن وادار می ساختند.
در بعضی
از اسناد تاریخی آمده است: «ایرانیان قبل از فلسطینی ها، سومری ها و حتی
چینی ها از نفت و گاز به گونه بسیار ابتدایی، تصادفی وبدون برنامه ریزی
استفاده می کردند و بیش ترین بهره ای که از آن می گرفتند، برای پایدار نگه
داشتن آتش های مقدس بود. با این همه، دربارة پیدایش نفت و گاز درایران
چندان نمی توان سخن گفت، زیرا آنچه که از این صنعت با امکانات ابتدایی آن
در روزگار کهن ایران خبر می دهد، بسیار اندک است.
در هر
حال، استفاده صنعتی و اقتصادی ازگاز در جهان، از سال 1792 میلادی شروع شد.
دراین سال ، شخصی به نام ویلیام مورداک از اهالی انگلستان برا نخستین بار
توانست ب حرارت دادن زغال سنگ در ظرف سر بسته ای، گاز حاصل از آ“ را به
وسیله لوله ای به یکی از اتاق های منزل مسکونی خود منتقل کند و آنرا
بسوزاند.
با اینکه
منابع عظیم گاز تا اوائل قرن 20 کشف شده بود، ولی به علت عدم امکان انتقال
آن از چاه ها، عملاً از آن استفادة عمومی و صنعتی نمی شد. تا این که در
سال 1930 م. استفاده از گاز با توجه به انتقال آن، جنبه عمومی پیدا کرد.
1- گاز مایع،
2- گاز طبیعی (خطوط لوله)،
گاز مایع
درپالایشگاه
نفت، گازهایی که از ترکیبات ئیدروکربن تشکیل شده اند، مانند پرویان، بوتان
با درصدهای مشخص تحت شرایطی مخلوط، و در فشار بالا در مخازنی متراکم
می‌شوند وبه آن گاز مایع می گویند.
گاز مایع به روش های زیر قابل انتقال است:
- مخزن های راه آهن
- کشتی های مجهز به مخازن مخصوص گاز مایع
- کامیون های مجهز به مخزن گاز مایع
- سیلندرهای گاز مایع
گاز مایع
برای مصارف خانگی، در سیلندرهای فولادی سبک و سنگین توزیع می شوند. گاز
مایع با فشار زیاددر این سیلندرها متراکم شده وبرای استفاده از آن از
دستگاهی به نام رگولاتور استفاده می شود تا بتوان فشار واندازة جریان گاز
را به میزان مطلوب رساند و مورد استفاده قرار داد.
وزن قابل ملاحظه، تعویض مکرر سیلندرها و همچنین حمل ونقل دشوار را می توان از معایب انتقال گاز توسط مخزن های استوانه ای دانست.
این روش به علت معایبی که داشت، خیلی زود جای خود را به انتقال گاز طبیعی از طریق خطوط لوله داد.
گاز طبیعی
همان طور
که گفته شد، گاز طبیعی یا زا منابع مستقل گازی ویا به صورت «گاز همراه»
محلول از نفت خام استخراج می شود که پس از جدا شدن ناخالصی ها در واحد
پالایش به طور مستقیم برای مصرف کنندگان توسط خطوط لوله انتقال می یابد.
مراحل انتقال گاز طبیعی توسط خطوط لوله از ابتدا تا مصرف کننده به ترتیب زیر ساست؛
1-خطوط لوله انتقال اصلی
این خطوط
انتقال دهند گاز با فشار بالا ازمنابع گازی و ایستگاه های تقویت فشار تا
ایستگاه دروازه ورودی شهر یا city Gate Station) C.G.S ) می باشد در این
خطوط، لوله های به قطر 56 اینچ و فشار گاز در حدود psi1100<p< psi 350 را می توان مشاهده کرد.
2-خطوط یا شبکه های تغذیه:
این خطوط
گاز خروجی از ایستگاه دروازه ورودی شهر را به ایستگاه های تقلیل فشار درون
شهری (Town Border Station) T.B.S و مراکز صنعتی و کارخانجات هدایت می
کند.
این خطوط که پس از عبور از ایستگاه دروازه ورودی شهرC.G.S می گذرد، فشار گاز را به psi 250 تقلیل می دهد و قطر لوله ها در این مرحله 12 اینچ می باشد.
3-شبکه خطوط اصلی
شبکه ای
از حلقه ها و شاخه های در اندازه قابل ملاحظه و ظرفیت بالاست که در طول
مسیرهای اصلی شهر گاز را توزیع می کند. این خطوط پس از گذشتن از ایستگاه
تقلیل فشار درون شهری Tbs به فشاری معادل pis 60 و قطر آن بین 4 تا 6 اینچ می رسد.
4-خطوط شاخه ای 2 اینچ.
این خطوط از خطوط اصلی شبکه منشعب و گاز را به داخل معابر وکوچه ها هدایت می کند. فشار دراین خطوط بین 15 تا psi 30 می باشد.
5-خطوط لوله انشعاب:
این خطوط ار خطوط 2 اینچ وبه رگولاتورهای خانگی منتهی می شود. در این صورت فشار برای مصرف کننده خانگی به psi 4/1 می رسد.
با کمی
توجه به 5 مرحله انتقال، می بینیم که ابتدا فشار گاز افزایش یافته و سپس در
ت3 ایستگاه C.G.S، و T.B.S و رگولاتور خانه کاهش می یابد.
این افزایشس یا تقویت فشار به سه علت صورت می پذیرد:
1- طولانی بودن مسیر؛
2- افزایش جمعیت؛
3- اصطکاک با جدار لوله ها؛
1- با
توجه به این که فقط برخی مناطق دارای ذخایر گازی می باشند و از مناطقی که
باید گازرسانی شود، فاصله بسیار دوری دارد، این گاز باید با فشاری بسیار
زیاد حرکت کند تا با وجود دریافت گاز این خط لوله توسط شهرهای مسیر، همچنان
با فشاری مناسب به مصرف کنندگاه آخرین شهر نیز برسد.
2- وقتی یک خط لوله توسط گروه مهندسان مورد طراحی قرار می گیرد، به اولین عامل که جمعیت در 15 سال آینده است، توجه می شود.
تاریخچه استفاده از گاز طبیعی.. 1
پالایشگاه گاز. 5
پالایشگاه گاز. 6
الف) جمع آوری.. 6
ب) فرآیند شیرین کردن گاز ترش.... 6
پ) نم زدائی.. 8
ت) اندازه گیری، کنترل، و ارسال گاز. 8
بوی بد گاز از چیست؟. 9
گاز مایع. 10
گاز طبیعی.. 11
1-خطوط لوله انتقال اصلی.. 11
ایستگاه های تقویت فشار. 14
کمپرسورهای محوری.. 19
رگولاتور. 21
کنتور یا «جریان سنج» گاز. 25
