حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد[1] (درمان با روش EMDR)
در 22صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت doc
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc
قسمتی از متن مبانی نظری و پیشینه
حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد[1] (درمان با روش EMDR)
در اینجا به بررسی و چگونگی درمان حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) می پردازیم.
2-3-1 درمان EMDR
EMDR درمانی پیچیده و تخصصی برای غلبه بر آثار ضربه عاطفی و تجارب
ناراحت کننده آن است که نخستین بار در 1978 از سوی روان شناسی به نام
فرانسین شاپیرو[2] مطرح شد. او متوجه شده بود که
نگرانی ها و استرس های وی با حرکت چشمانش به طرفین کاهش می یابد. دکتر
شایپرو از EMDR برای مقابله با نشانه های ناخوشایندی مانند اضطراب، گناه،
خشم، افسردگی، ترس، اختلالات خواب، و بازگشت به خاطرات بد ناشی از واقعه ای
تکان دهنده در گذشته استفاده کرد. این شیوه مستلزم بازخوانی واقعه یا
رویدادی استرس زا گذشته و برنامه ریزیی مجدد ذهن و جایگزینی باور های منفی
با باورهای مثبت و آگاهانه ای است که خود فرد انتخاب می کند(شایپرور، 2001 و
2002).
2-3-2 EMDR علامت اختصاری چه کلماتی است؟
EM: (Eye Movement) یا حرکت چشم
دکتر شایپرو ابتدا معتقد بود که درمان مراجع (بیمار) فقط از طریق حرکت
سریع چشم به طرفین صورت می گیرد، اما اکنون مشخص شده است که تاثیرات مثبت
این شیوه از هر نوع تحریک دوگانه حسی است که می تواند حرکت متناوب چشم ها
به طرفین، ضربه های متناوب انگشت بر دو دست راست و چپ بیمار، یا تغییر تن
صدا در دو گوش باشد که در نهایت به تحریک متناوب نیمکره راست و چپ مفز منجر
می شود. این عمل را پردازش دو گانه می نامند که مراجع را قادر به پردازش
مجدد ضربه عاطفی می کند(شاپیرو و سیلک فارست، بی تا؛ ترجمه هاشمیان و
همکاران، 1379).
Desensitization) :D ): یا حساسیت زدایی که به معنای کاهش و حذف پریشانی یا اغتشاش روانی است که با خاطره یک سانحه درد آور متداعی شده است.
Reprocessing) :R): یا پردازش مجدد که به معنای جایگزینی باورهای منفی و ناسالم با باورهای مثبت و سالمتر است.
2-3-3 کاربرد EMDR
به طور کلی اگر فشار روانی ناشی از وقایع و رویدادهای سخت زندگی کاهش
نیابد یا درمان نشود، فرد دچار احساس فقدان کنترل و درماندگی می گردد.
حالتی که از آن با عنوان اختلال استرس پس از سانحه یاد می شود. روش EMDR در
درمان این فشارهای روانی بیشترین کاربرد را دارد. این فشارها می توانند
ناشی از حوادث و وقایع تکان دهنده؛ مانند لایای طبیعی، جنایت و تجاوز جنسی،
جنگ، مرگ و جدایی باشد یا رویدادهایی که کمتر آسیب زننده اند؛ مانند سرزنش
های دوران کودکی و پیام های منفی والدین، که موجب احساس ناخوب بودن در فرد
می شود، یا تمسخر و آزار همسالان. این روش علاوه بر این در درمان اختلالات
روانی نظیر سوگ های عمیق و فراموش نشدنی، اعتیاد، حسادت بیمار گون، مشکلات
ارتباطی، و عزت نفس پایین سودمند بوده است. حوزه استفاده EMDR اخیرا به
درمان دردهای مزمن، تنگی نفس، آسم، و ناتوانی یادگیری نیز گسترش یافته
است(شایپرو، 2001).
توجه متناوب به کار برده شده در EMDR ممکن است منجر به تسریع در
یکپارچگی عملکرد خاطره و تاثیرات سازگارانه گردد. تحقیقات بسیاری بر روی
کاآمدی EMDR در بهبود مشکلات ناشی از استرس و کاهش تاثیرات خاطرات ناشی از
تجاوز به عنف صورت گرفته است (رنجبری پور، هاشمیان، احدی، رضابخش، و فرخی،
1393).
از آنجایی که این شیوه در درمان موارد استرس زا و آسیب های روحی و روانی
استفاده می شود، ممکن است با تجربه های هیجانی شدیدی همراه باشد و به همین
علت برای افرادی که نمی توانند یا نمی خواهند پریشانی و هیجانات زیاد را
تحمل کنند مناسب نیست. از این رو، افرادی که ناراحتی قلبی دارند یا خانم
های باردار قبل از درمان باید با پزشک خود مشورت کنند(شاپیرو و سیلک فارست،
بی تا؛ ترجمه هاشمیان و همکاران، 1379).
2-3-4طول درمان EMDR
زمان درمان به عومل متعددی بستگی دارد، از جمله نوع مشکل فرد، تاریخچه
زندگی، و توانایی او در تحمل هیجانات روحی شدید. در بعضی موارد یک جلسه
درمان کافی است، اما معمولا درمان از یک هفته تا یک ماه طول می کشد و در
بعضی مواقع به چند سالدرمان نیاز است. به طور کلی هر چه سانحه یا حادثه پیش
آمده و ضربه عاطفی حاصل از آن شدید تر باشد و جنبه های مختلف جسمی و عاطفی
صدمه بیشتری دیده باشد، درمان طولانی تر خواهد بود، اما هنگامی که EMDR به
درستی به کار گرفته شود زمان کلی درمان نسب به شیوه های دیگر به نحو
معنادار کوتاه تر است(بارون[3]، کیورتیس[4] و گرینگر[5]، 1998).
2-3-5 جلسات درمان EMDR
در مرحله اول مراجع و درمانگر به بررسی اطلاعات اساسی در مورد تجربه
آسیب زا می پردازد. در مرحله دوم درمانگر روش هایی را برای مقابله با
هیجانات شدید به مراجع آموزش می دهد تا وی بتواند با هیجاناتی شدید به
مراجع آموزش می دهد تا وی بتواند با هیجاناتی که ممکن است طی جلسات درمان
دستخوش آن شود مقابله کند. برای مثال از مراجع خواسته می شود مکانی امن،
تصویر یا خاطره ای را که در وی احساس آرامش و امنیت ایجاد می کندف در ذهن
تجسم کند تا در مواقعی که دچار هیجانات نامطلوب می شود بتواند با استفاده
از ان خود را آرام سازد. سپس مراجع هدایت می شود که سه موضوع را دنبال
کند(شاپیرو و سیلک فارست، بی تا؛ ترجمه هاشمیان و همکاران، 1379):
- دردناک ترین تصویری را که از واقعه از ناخوشایند به ذهنش می رسد به عنوان هدف درمان مشخص می کند.
- یک باور منفی مرتبط با این حادثه را بیان کند.
- یک باور مثبت درباره خود را به عنوان جایگزین این باور منفی مطرح کند.
پس از ان از مراجع خواسته می شود که به قدرت و درسی باور مثبت خود از 1
تا 7 نمره بدهد. به این معنا که ببیند چقدر به آن اعتقاد دارد.
در مرحله چهارم مراجع باید نوع هیجانی را که هدف در او بر می انگیزاند
مشخص کند و به شدت احساس فیزیکی و عاطفی که هدف درونش ایجاد می کند از 1 تا
10 نمره بدهد و بگوید که این هیجان را در کدام قسمت بدنش احساس می کند.
در آخرین مرحله، درمانگر از مراجع می خواهد تصویر ناخوشایند مورد نظر یا
هدف را در ذهن خود باز خوانی کند و او را هدایت می کند که در حین صحبت
درباره واقعه دردآور، یک سری حرکات سریع چشمی به طرفین (یا سایر حرکات
متناوب) را انجام دهد. این عمل به دفعات ریاد، که ممکن است از چند ثانیه تا
چند دقیقه طول بکشد تکرار می شود.
بعد از هر جلسه از مراجع خواسته می شود که دوباره به باور های مثبت خود
نمره دهد و به تغییراتی که در احساسات جسمی و عاطفی اش ایجاد می شود توجه
کند تا تاثیر درمان را بسنجد. بسیاری از مواقع میزان ناراحتی و درد فرد در
اولین جلسه افزایش می یابد. در جلسات بعد به تدریج بازخوانی هدف، فرد کمتر
آزادر می دهد و باورهای مثبت به نظرش پذیرفتنی تر می شود و در نهایت فرد
توانایی پردازش رویداد ناراحت کننده را می یابد. در این موقع است که
دیگریاد آوری تصویر ذهنی موجب بروز هیجانات ناخوشایند نخواهد شد و باور
مثبت جایگزین شده در نظر فرد کاملا واقعی جلوه خواهد کرد(شاپیرو و سیلک
فارست، بی تا؛ ترجمه هاشمیان و همکاران، 1379).
آنچه EMDR را از شیوه های دیگر متمایز می سازد، نحوه جایگزینی باورهای
مثبت و تفاسیر جدید با باورهای و تفاسیر قدیمی است که موجب می شود فرد به
راحل ها و امکانات جدیدی دست یابد(شایپرو، 2002).
2-3-6 فرایند اثربخشی EMDR
توضیحات مختلفی در مورد علل موفقیت این شیوه ارائه شده است. بنا بر نظر
دکتر شایپرو، مغز دارای سازوکاری طبیعی برای پردازش وقایع ناخوشایند است،
اما هنگامی که واقعه ای شوک آور فرد را از پای در می اورد مغز که دچار
هیجانات قوی شده است ممکن است نتواند آن واقعه را به شیوه معمول خود پردازش
کند و در این هنگام با به کار گیری مکانیزم های دفاعی مانند گسست[6] یا جدا سازی[7]،
که به فرد در کنترل و مدیریت درد کمک می کند، آثار ضربه و شوک را در سیستم
عصبی خود ذخیره کند. این مسئله موجب می شود که تا سال ها بعد هرگاه فرد با
نشانه هایی از آن واقعه استرس زا مواجه شود، دوباره علائم زمان وقوع سانحه
یا اسیب عود کند و وی همان هیجانات قوی اولیه، مانند اضطراب، افسردگی،
هراسف و احساسات نامطلوب جسمی را تجربه کند(شایپرو، 1999).
بنابر نظر محققان، یکی از مهم ترین مراحل پردازش طبیعی ضربه عاطفی در
طول مرحله خواب و از طریق حرکات سریع چشم روی می دهد که باعث تحریک متناوب
نیمکره راست و چپ ممی شود. در شرایطی که آسیب روانی ادامه یابد، فعالیت
هیپوتالاموس با ترشح زیاد نورآدرنالین افزایش می یابد و موجب اختلال خواب
می شود. در نتیجه اطلاعاتی که باعث پردازش آن ها سازگاری بهتر فرد با
موقعیت را در بر داشته باشدف به گونه ای ناقص پردازش می شوند و تفسیر های
شناختی و عاطفی حادثه تحریف می گردند و فرد از یادگیری شیوه ای جدید برای
نگاه دوباره به موقعیت درناک محروم می شود. روش EMDR، با تعامل بین دو نیمکره مغز، قدرت شفای طبیعی ذهن را دوباره فعال می کند و موجب پردازش مجدد ان اطلاعات می شود(شایپرو، 2001).
[1] Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR)
[2] Francine Shapiro
[3] Barron, J
[4] Curtis, M. A
[5]Grainger, R. D
[6] dissociation
[7] splitting off...
...
منابع فارسی:
احمدی ابهری، سید علی. (1375). هیپنوتیزم درمانی اختلالات نوروتیک. تازه های روان درمانی، شماره 5: 17-7.
انجمن روانپزشکی آمریکا . (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM-5). ترجمه یحیی سید محمدی (1393). تهران: نشر روان.
اوتمر، اکهارت و اوتمر، زیگلینده. (1933). اصول مصاحبه بالینی بر مبنای DSM.IV. IR. ترجمه مهدی نصر اصفهانی (1393). تهران: نشر فردا.
آبکوتی، رضا. (1388). اسرار خواب و هیپنوتیزم. چاپ اول، مشهد: آوای رعنا.
باوی، ساسان. (1388). اعتیاد (انواع مواد، سبب شناسی، پیشگیری، درمان).جلد اول، چاپ اول،اهواز: دانشگاه آزاد اسلامی.
پارسا نیا، زینب؛ فیروزه، مهری؛ تک فلاح، لیلا؛ محمدی سمنانی، سعید؛
جهان، الهه؛ و امامی، عاطفه. (1391). بررسی اختلالات شخصیت در افراد دارای
اختلال سوء مصرف مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، دوره 22، شماره 2: 156-152.
تاد، جودیت و بوهارت، ارتور سی. (بی تا). اصول روان شناسی بالینی و مشاوره. ترجمه مهرداد فیروز بخت (1392).چاپ پنجم. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
ترقی جاه، صدیقه و نجفی، محمود. (1387). بررسی رابطه آسیب پذیری در برابر مصرف مواد و در معرض خطر خود کشی بودن با سلامت روانی و میزان بهره گیری از اعتقادات مذهبی. چهارمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، دانشگاه شیراز.
تکتم، کاظمینی؛ قنبری هاشم آبادی، بهرامعلی؛ مدرس غروی، مرتضی و
اسماعیلی زاده، مسعود. (1390). اثر بخشی گروه درمانی شناختی رفتاری در کاهش
خشم و پرخاشگری رانندگی. مجله روان شناسی بالینی، سال سوم، شماره 2 (پیاپی 10):11-1.
جابر قادری، نسرین؛ علیلیی زند، شهین و دولت آبادی، شیوا. (1380).
مقایسه دو روش درمانی حساسیت زدایی از طریق حرکت چشم و بازپروری (EMDR) و
آموزش ایمن سازی در برابر استرس(SIT) در بهبود علائم آسیب دیدگی روانی
کودکان آزاردیده جنسی. تازه های علوم شناختی، سال 3، شماره4: 26-16...
...
