|
بررسی ساختار فضایی و تغییرات کاربری اراضی شهر نوشهر از روند مهاجرتها برای توسعه آینده شهر
بررسی ساختار فضایی و تغییرات کاربری اراضی شهر نوشهر از روند مهاجرتها برای توسعه آینده شهر
|
|
| دسته بندی | علوم پایه |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 152 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 43 |
بررسی ساختار فضایی و تغییرات کاربری اراضی شهر نوشهر از روند مهاجرتها برای توسعه آینده شهر
بیان مسئله
مهاجرت همانند شهرنشینی پدیده ای است که ریشه در تحولات اجتماعی جوامع انسانی دارد و یکی از عوامل مهم در تحولات و افزایش جمعیت شهرهاست . لیکن مهاجرت انبوه و مستمر از مناطق روستایی و شهرهای کوچک به شهر های بزرگتر که به عنوان پدیده ای جدید در سطح جهان مطرح شده است ناشی از عملکرد انقلاب صنعتی است . به دنبال انقلاب صنعتی در قرن هجدهم و رشد سریع تولیدات صنعتی و چرخش اساسی در اقتصاد شهرهای بزرگ و افزایش چشمگیر درآمدهای شهری ، میزان مهاجرت شدت یافته و باعث رشد سریع شهر نشینی گردیده است .
لیکن این پدیده در کشور ما از دوره صفویه و با دادن القاب به اصناف شهری و تحقیر جامعه روستایی آغاز شده و پس از کودتای 1299 و به دنبال تغییر حکومت و شروع مناسبات سرمایه داری ، در الگوی عملکردی شهرها تغییرات و دگرگونیهایی پدید آمد و شهرها از حالت نسبتا یکنواخت و مشابه قبلی ، که عمدتا به صورت مرکز ایالتی حکومت ، مرکز ارتباطی ، پیشه وری و تولید و بالاخره شهر مذهبی و زیارتی بودند (هر چند گاه همه این عملکردها را با هم داشتند ) خارج شده و شرایط و عملکردهای جدید و متنوعی بر آنها حاکم شد .
مسلما این تنوع و تمرکز عملکردها با خود ، اشتغال های جدید و امکان جذب نیروی کار را به همراه آورد . حاصل این پویش طبیعتا مهاجرت نیروی کار به شهرها و توسعه و گسترش فضایی شهرها بود که به رشد بطئی و رشد شتابان شهرها منجر شد . پس از اصلاحات اراضی و به دنبال بالا رفتن قیمت نفت یعنی اواخر دهه چهل و اوایل دهه پنجاه در شهرها دگرگونیهای سریع و وسیعی روی داد که حاصل بسط و گسترش مناسبات سرمایه داری ناشی از بالا رفتن قیمت نفت و مشارکت و ادغام بیشتر ایران در بازار جهانی بود . حاصل فعالیتهای فوق تمرکز بیشتر سرمایه و فعالیتهای اقتصادی در شهرهای بزرگتر و بخصوص متروپل بود که موجب تمرکز و دگرگونی ساخت اشتغال ، پیدایش و بسط سریع بعضی از حوزه های اشتغال گردید . همچنین با کاهش نقش کشاورزی و مازاد آن در اقتصاد کشور و فروپاشی روابط سنتی تولید و عدم جایگزینی روشها و مناسبات جدید تولید به جای آن موجب تشدید مهاجرت از مناطق روستایی و شهرهای کوچک و متوسط که در توزیع درآمد ، سرمایه و اشتغال سهم کمتری داشتند ، به شهرهای بزرگتر و به خصوص به متروپل آغاز گردید . ( اعتماد ، 1363 ، صص 107 ، 97 ) . بدین ترتیب تعداد جمعیت ، اندازه و کالبد شهرها افزایش یافت و تعادل نظام شهری بهم خورد و کشور با پیدایش و تقدم و تسلط نظام تک شهری مواجه گشت .
به طوری که تعداد زیادی از مراکز شهرهای بزرگ کشور نتوانستند خود را با هجوم ناگهانی و غیره منتظره مهاجران تطبیق دهند ، در نتیجه شهرها به طور ناموزون توسعه فضایی پیدا کردند . گسترش فضایی شهر بدون توجه به توانهای آن ، ضایعات و عواقب زیست محیطی خطرناکی را از جمله تغییر کاربری اراضی شهری ، کاهش منابع آبهای سطحی و زیر زمینی ، آلودگی هوا ، کاهش فضای سبز و سرمایه گذاری سنگین برای خدمات زیربنایی ( آموزشی ، بهداشتی ، اشتغال ، مسکن و غیره ) در پی خواهد داشت . و بدین طریق تعادل در روابط میان انسان و محیط زیست شهری بهم می خورد.
وجود چنین عواملی از یک سو ، ارتقا و تکامل مفاهیم توسعه و حفاظت محیط زیست و از سویی دیگر جهانی شدن دامنه و شدت آثار تخریب محیط زیست چون در سطح کشورهای جهان مشترک است ، منجر به پیدایش مفهوم توسعه پایدار شده است .
شهر نوشهر یکی از شهرهای بندری و کوچک کشور می باشد که گریبانگیر مشکلات عدیده ایست که معلول مهاجرت می باشد . رونق اقتصادی شهر ناشی از فعالیتهای بندری و اعطای مرکزیت شهرستان به این شهر در سال 1327 باعث مهاجرت عده زیادی از جمعیت مناطق روستایی بخش کجور1 شهرستان نوشهر و نیز سایر مناطق کشور به آن شد . و همچنین انتخاب نوشهر به عنوان یکی از مراکز تفریحی و گذران اوقات فراغت خانواده پهلوی در دهه 1340 ، موجب رونق مضاعف و تشدید جاذبه های مهاجرپذیری آن گردید . بطوریکه در طول پنج دهه گذشته ، جمعیت شهر نوشهر نزدیک به 14 برابر شده است . از 2717 نفر در سال 1335 ب 42175نفر در پایان سال 1385 افزایش یافته است . و همچنین در طول پنج دهه گذشته 3 محله جدید شهری تشکیل و 7 روستا نیز به بدنه اصلی شهر نوشهر ادغام گردیده است که دلیل اصلی گسترش فضایی و تغییرات کاربری اراضی مهاجرت بوده است . شهرنشینی و توسعه شهری در نوشهر با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود یعنی ، واقع شدن در ساحل دریای خزر و زمینهای زراعی و باغات مرکبات و عدم اجرای برنامه ریزی شهرسازی، موجب تخریب باغات و مزارع اطراف شهر و تغییر کاربری اراضی کشاورزی به اراضی شهری ، اتصال آبادیها و روستاهای اطراف شهر به پیکره اصلی شهر نوشهر ، ایجاد محلات جدید ، آلودگی آبهای زیر زمینی و جاری ، سرمایه گذاری سنگین جهت خدمات زیر بنایی ( اشتغال ، مسکن ، بهداشت و غیره ) شده است . این عوامل که بهینه سازی مقوله توسعه پایدار را با مانع روبرو می کند تا با ارائه راه حل مناسب از گسترش فضایی و تغییرات کاربری اراضی و نابودی زمینهای کشاورزی اندک جلوگیری نماید .
( زنجانی ، 1380، ص 148 )
1. ( kojoor) ، این بخش به لحاظ تاریخی ، بسیار کهن است و قدمت طولانی دارد . این بخش قسمتی از رستمدار و رویان قدیم است که به صورت ولایت مستقلی بین آمل و دیلم بود . کجور در طول تاریخ کهن خود ، حکومت خاندانهای زیادی را تجربه کرده است . .طی سالهای 45-1006 هجری قمری این منطقه به صورت حاکم نشین ، محلی منتسب به خاندان ساسانی بوده و شهر کجور یا رویان به عنوان پایتخت ، شهری آباد و در خور اهمیت محسوب می شده است . اولین حکومت شیعی مذهب در ایران به نام زیدیان طبرستان در این منطقه پایه گذاری گردید . پس از سال 1006 قمری با برچیده شدن حکومتهای ملوک الطوایفی ، این منطقه نیز استقلال نسبی خود را از دست داده و به علت موقعیت ویژه و نزدیکی اش به تهران بعد از صفویه دستخوش وقایع زیادی شد . (مقدمه ای بر آشنایی با کجور ، 1377)
