پایان نامه بررسی نقش دولت در زمینه سازی توسعه فن آوری اطلاعاتی با مطالعه موردی ایـران1370-1384
چکیده
توسعه
فناوری ارتباطات و اطلاعات و نگرش نوین به این توسعه از طریق مکانیسم
اینترنت و صفحات وب متغیرهای جدیدی را در زندگی جاری جامعه ایرانی در طول
دهه اخیر پدید آورده که بر استراتژی برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی دولت
جمهوری اسلامی تأثیر گذار شده است. این تغییر و دگرگونی مبتنی بر شیوه‌های
ارتباطی و بهره‌جویی از گونه‌های این ارتباط در فضای مجازی با انعکاس
نظریات متنوع است. تغییرات مزبور چالشهای چندی را برای سیاستگزاران اجرایی
در جامعه اندیشمند و به نحو طبیعی در ساختار فرهنگی، فنی و شکوفایی
اقتصادی فراهم آورده که با موازین فعلی اقتصاد صنعتی دولت در تقابل واقع
شده و بر این قرار بسیاری از متفکرین مسائل اجتماعی سعی در همگرایی این
موضوع با فرصتهای حاصله دارند. تغییر در مبانی سنن اطلاعاتی موجبات ظهور
روشهای جدیدی از تبادل نظریات در تکوین توسعه ملی را فراهم آورده که با
توجه به سازگاری نوین طرح‌های ملی در چارچوب فناوری ارتباطات و اطلاعات
قابلیت همخوانی دارد. بر این مبنا انطباق این سیاستگزاری با توجه به جامعه
ایرانی از منظر دولت جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر فرایند و مفهوم نوینی از
توسعه اجتماعی تلقی می‌شود که در بخش‌های مختلف این پایان نامه مورد
ارزیابی قرار می‌گیرد.
با توجه
به حیطه نظارت وگستره قلمرو دولت در جامعه وامکانات مادی ومعنوی که در
اختیار دارد تا چه حد توانسته است بستر علمی وفرهنگی واجتماعی برای ورود
کشور به عصر اطلاعات وارتباطات و استفاده از فن آوری اطلاعات فراهم کند
ثانیاً
اقداماتی که دولت در زمینه توسعه شبکه های رایانهای واینترنتی وتعامل با
شهروندان از طریق سیستم های الکترونیکی انجام داده است بصورت کار بردی
بررسی شود
ثالثاً
امروزه فراگیر شدن استفاده از فن آوری های اطلاعاتی وارتباطاتی نظیر
اینترنت وپست الکترونیکی منجر به تشکیل سازمان های نوین شده که با اشکال
سنتی متفاوت است لذا تکنولوژی اطلاعات برای موفقیت در برنامه های توسعه
اقتصادی وسیاسی واجتماعی ضرورت دارد بنابر این برای توفیق کشور در عرصه های
اطلاعات وتجهیز لوازم آن حیاتی است
نظریات وابستگی ( رهیافت رادیکال)
یکی از
بر جسته ترین نظریه های توسعه ، بخصوص نزد نظریه پردازان جهان سوم ،
تئوری وابستگی است طرفداران نظریه وابستگی ( که عمدتا مؤلفان مارکسیست
یا ناسیونالیست کشورهای جهان سوم هستند ) یا این استدلال که ساختار
نظام بین الملل به شدت فرصت های توسعه برای کشور های جهان سوم را زایل
می کند ، مفروضات اساسی نظریه مدرنیزاسیون رازیر سؤال می برند.
وابستیگی
به گفته نظریه پردازان وابستگی ، عارضه توسعه کاپیتالیستی مرکز ( کشور
های توسعه یافته صنعتی ) و توسعه نیافتگی حاشیه ( کشور های کم توسعه
یافته ) است که مبتنی بر یک روند تکامل تاریخی و گسترش نظام سر مایه
داری جهانی می باشد . بدین ترتیب جوامع جهان سوم تسلیم نوع پیچیده تری
از امپریالیسم اند که از موقعیت پیرامونی انها در نظام اقتصادی سر
چشمه می گیرند که زمام ان در دست تعداد اندکی از قدرتهای مرکزی است .این
نوع سلطه ( که الزاما تبعات سیاسی هم دارد ) تاثیر چشمگیری بر توسعه
جوامع زیر سلطه دارد ، از اینرو ژرژ بالاندیه متفکر فرانسوی یاآور می
شود که درک توسعه نظامهای سیاسی جدید ، جز در پرتو تحلیل قوه محرکه خارجی
میسّر نیست(2)
دولت و روند توسعه در جوامع اروپائی
در اروپا
دولت نوساز ابتدا در هیئت دولت مطلقه ظاهر شد بسیاری از کشورهای پیشرفته
سرمایه داری در مراحل آغازین توسعه تجربه دولت های مطلقه را داشته اند که
البته این نوع دولتها تفاوتهای ماهوی با دولتهای استبدادی دیکتاتوری و
تمامیت خواه دارد .واژه دولت مطلقه و سلطنت مطلقه در میانه سده
نوزدهم در اروپا رایج شد و منظور دقیق از آن نوع حکومتی بود که در
انتقال جامعه در فئودالیته به سرمایه داری اولیه نقش اساسی داشت و به
این منظور اصلاحات اقتصادی ، اداری، دیوانی و مالی قابل ملاحضه ای انجا
داد. به اعتقاد و بر دولت موقعی موفق به تو سعه و تجدد شد که به هر
گونه پاتریمونیالیستی پایان بخشید و به طور قطع اعمال کار ویژه های
دولتی ، لشکری و کشوری را از پیوند های خصوصی جدا ساخت(1) . «. مهمترین
ویژگیهای چنین دولتی { دولت مطلقه} در اروپا تمرکز و انحصار درمنابع و
ابزار های قدرت دولتی ، تمرکز وسایل اداره جامعه در دست دولت متمرکز
ملی ، پیدایش ارتش جدید ناسیونالیسم و تاکید بر مصلحت دولت ملی بود
.... نهاد های نمایندگی و پارلمان در دولت مطلقه تنها جنبه صوری
داشتند و قدرت اساساْ دارای خصلتی بوروکراتیک بود(2)
عصر مجازی
پیش‌بینی
می‌شود که تا 20 سال آینده بشر در “عصر مجازی” یا در چهارمین مقطع اساسی
تحول تاریخ خود که موج چهارم نیز نامیده می‌شود، قرار خواهد گرفت. موج
چهارم در حقیقت فرم توسعه یافته عصر اطلاعات و دانش است که دیگر مشکل عمده
بشر در زمینه تامین معاش، تهیه ابزار و دسترسی به دانش و اطلاعات حل شده
است و نیاز به تغییر و تحول بزرگتری در جامعه بوجود آمده است. با شروع موج
چهارم، بشر جامعه جدید و عصر نوینی را آغاز خواهد کرد که اکثر امور در آن
جامعه بصورت مجازی خواهند بود، این عصر جدید بنام عصر مجازی شناخته
خواهدشد.
در عصر
مجازی بیشتر امور بشر بصورت غیر فیزیکی قابل انجام است، مثلاً برای خرید از
فروشگاهی دوردست و حتی در کشوری دیگر نیاز به حضور فیزیکی خریدار و
فروشنده در یک مکان ثابت نیست، برای آموختن دانش، نیاز به رفتن مدارس سنتی و
یا دانشگاهایی مانند دانشگاه‌های فعلی نخواهد بود، یک استاد در آن واحد
می‌تواند در منزل دانشجو در دهها کشور و مکان دیگر آموزش مجازی دهد این
حضور بقدری طبیعی خواهد بود که دانشجو حضور استاد را در منزلش درک می‌کند و
احساس تخیلی حقیقی در دانشجو بوجود می‌آید. پول فیزیکی وجود نخواهد داشت،
دوربینهای مخصوصی که به سیستم فتومتریک مجهز هستند، از روی قرنیه چشم
افراد را شناسائی می‌کنند و لذا نیاز به داشتن کارت شناسائی و کارت اعتباری
نیز نخواهد بود و بصورت خودکار بسیاری از مسائل روزمره امروزین بشر انجام
می‌شود. بازرگانی مجازی رونق زیادی خواهد یافت و امکان عرضه کالا در هر
زمان و در هر کجا، در اولین فرصت ممکن امکانپذیر خواهد شد. تولید انبوه
محدود می‌شود و تولید کالاهای غیرفیزیکی افزایش چشمگیری خواهند یافت.
فهرست مطالب
عنوان
فصل اول : کلیات تحقیق
الف): بیان مسئله و تعریف آن
ب) : بررسی پیشینه و ادبیات تحقیق
ج) : هدف پژوهش
د) : پرسش اصلی پژوهش
ه) : فرضیه های تحقیق
و) : تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرها
ز) : روش تحقیق و گردآوری داده ها
ح) : حدود و قلمرو پژوهش
ط) : موانع، مشکلات و محدودیتهای تحقیق
ی) : سازماندهی پژوهش
فصل دوم: چهارچوب نظری
گفتار اول : مباحث مفهومی و نظری توسعه
الف : مروری بر مباحث نظری پیرامون توسعه
الف - 1: نظریات توسعه ( رهیافت نوسازی )
الف-2- : نظریات وابستگی ( رهیافت رادیکال)
ب : مباحث نظری پیرامون دولت ونقش آن در فرایند توسعه
ب-1-: دولت و روند توسعه در جوامع اروپائی
ب-2-: دولت و روند توسعه در کشور ای پیرامون
گفتار دوم : دیدگاه های مختلف پیرامون ماهیت دولت درجهان سوم
الف:حمزه علوی و نظریه استقلال نسبی دولت در جوامع پیرامونی
ب : تیلمان اورس و نظریه دولت پیرامونی
ج :اودانل و نظریه دولت اقتدار گرای دیوان سالار
د :خاورمیانه و الگوی دولت رانتیر
گفتار سوم : مباحث نظری ومفهومی اطلاعات وفناوری
الف : اطلاعات
الف -1 : ضرورت اطلاعات :
الف -2 : ارزش اطلاعات :
الف -3 : معیار ها ی مفید بودن اطلاعات
الف -4 :سازماندهی اطلاعات:
الف -5 : مشخصات عصر اطلاعات
الف -6 : عصر اطلاعات عصر دگرگونی ها
ب : فن آوری اطلاعات
ب -1- :اجزاء فن آوری اطلاعات:
ب-1-1- :کامپیوتر
ب-1-2- : شبکه های ارتباطی
ب-1-3- : معلومات خاص
ج : وظایف فن آوری اطلاعات
ج -1- : فواید فن آوری اطلاعات
گفتار چهارم:مباحث نظری ومفهومی دولت الکترونیک
مقدمه:
تعاریف و مفاهیم دولت الکترونیک
فصل سوم: تاریخچه سیر توسعه اطلاعات در جهان
گفتاراول
الف : تاریخچه
الف-1- : موج اول: عصر کشاورزی
الف -2- : موج دوم: عصر صنعت
الف -3- : موج سوم؛ عصر اطلاعات
الف -4- : موج چهارم؛ عصر مجازی
گفتار دوم: ارتباطات ونقش آن در توسعه
الف :ارتباطات و توسعه
ب :ارتباطات سلطه بخش یا ارتباطات توسعه بخش
ب-1- : ارتباطات توسعه بخش (خوش بینانه)
ب-2- : ارتباطات سلطه بخش (بدبینانه)
ب-3- : اینترنت
ب-3-1- : کارکردهای اینترنت
ب-3-2- : خدمات اینترنت
ب-3-3- : اینترنت و توسعه
ب-3-3-1- : توسعه فرهنگی و اینترنت
ب-3-3-2- : توسعه اجتماعی و اینترنت
ب-3-3-3- : توسعه سیاسی و اینترنت
ب-3-3-4- : توسعه اقتصادی و اینترنت
گفتار سوم : توسعه فناوری اطلاعات
الف : توسعه فناوری اطلاعات
الف-1- : ابعاد توسعه فناوری اطلاعات
الف-2- : فناوری اطلاعات ومزیتهای جدید
الف-3- : فناوری اطلاعات در سایر کشورها
گفتار چهارم : چالش های اصلی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات درایران و جهان سوم
الف : چالش های اصلی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران
الف-1- : چالش های فرهنگی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (مدیران و توده مردم)
الف-2- : چالش نیروی انسانی آموزش، پژوهش و اشتغال
الف-3- : چالشهای زیر ساختی (مخابراتی، تجاری،حقوقی، امنیتی و غیره)
الف-4- : بازار، تقاضا و سرمایه گذاری
ب : چالش های کشور های جهان سوم در عصر اطلاعات و ارتباطات
فصل چهارم : ایران و فناورى اطلاعات و ارتباطات
مقدمه
گفتار اول : فناورى اطلاعات و ارتباطات در ایران
الف : قانون برنامه چهارم توسعه درباره فناورى اطلاعات در ایران
الف -1- : توسعه ((ICT فناوری ارتباطات و اطلاعات در ایران
الف-1-1- : محورهای برنامه توسعه ملیICT
الف-1-2- : محورهای اصلی اهدافICT
الف -2- : توسعه کاربری فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات ایران(تکفایک )
الف-3- : توسعه کاربری فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات ایران(تکفادو )
ب : نقش دولت جمهوری اسلامی ایران در توسعه فن آوری اطلاعات در ایران
ب -1- : وظایف وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات در ایران
ب-2- : مسائل اساسی توسعه فن آوری اطلاعاتی در ایران
ب-3- : فایده توسعه فن آوری اطلاعاتی برای ایران
ب-4- : نگرش نوین به زیر ساخت‌های توسعه فن آوری اطلاعاتی در ایران
ب-5- : استراتژی دولت جمهوری اسلامی ایران در بنیاد وتوسعه فن آوری اطلاعاتی
ب-6- : چشم انداز توسعه فناوری اطلاعات در ایران
گفتار دوم: مدیریت فناوری اطلاعات در ایران
الف : مدیریت فناوری اطلاعات در ایران
الف-1- : گروه تشکیلات
الف-2- : گروه بودجه
الف-3- : گروه توسعه مدیریت ، آموزش و بهسازی، بهره وری و نکریم ارباب رجوع
گفتار سوم : انجمن شرکت های انفورماتیک ایران
مقدمه
الف : اهداف
الف -1- : همکاری با دولت
الف-2- : همکاری‌های خارجی
ب : ارکان انجمن
ب-1- : اهم فعالیت کمیته‌های انجمن
ب-1-1- : کمیته نرم‌افزار
ب-1-2- : کمیته سخت افزار
ب -1-3- : کمیته اینترنت
ب-1-4- : کمیته رفاه صنفی
ب-1-5- : کمیته اطلاع‌رسانی و امور بین‌الملل
ب-1-6- : پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن (Website )
ب-1-7- : کمیته حل اختلاف
فصل پنجم :دولت الکترونیک وایران
گفتاراول: دولت الکترونیک
الف : دولت الکترونیک
الف-1- : موضوعها دولت الکترونیک
الف-2- : اهداف دولت الکترونیک
الف-3- : الزامات دولت الکترونیک
الف-4- : پشنیازهای دولت الکترونیک
الف-5- : ساختار دولت الکترونیک
الف-6- : کاربردها و رویکردهای دولت الکترونیک
ب : جنبه های مختلف دولت الکترونیک
ب-1- : دولت الکترونیک از دید شهروندان
ب-2- : دولت الکترونیکی از دید بخش دادو ستد
ب-3- : دولت الکترونیک از دید دولت
ج :مدلهای ارزیابی دولت الکترونیکی
ج-1- : مدلی برای ارزیابی دولت الکترونیکی در کشورها
ج-2- : مدلهای پیاده سازی دولت الکترونیک
ج-3- : مدلهای سازمان ملل، لاینه و لی و گــــروه گارتن برای پیاده سازی دولت الکترونیکی
د-: مراحل پیاده سازی دولت الکترونیکی
د-1- : پیاده‌سازی موفق دولت الکترونیک گفتار دوم
ه : معایب و چالش های استقرار دولت الکترو نیکی
گفتار دوم
الف : دولت الکترونیک در ایران
الف-1- : چشم انداز دولت الکترونیکی درایران
الف-2- : نیاز های کشور درزمینه پیاده سازی دولت الکترونیکی در ایران
الف-3- : اهداف دولت الکترونیکی درایران
الف-4-:راهبردهای پیاده سازی دولت الکترونیکی درایران
گفتار سوم:تحقق دولت الکترونیکی در ایران
الف :اتوماسیون فعالیتهای اختصاصی
ب :اتوماسیون فعالیتهای عمومی
ج : فراگیرنمودن بهره‌گیری از شماره ملی و کد پستی
د : سازکارهای هدایت و هماهنگی در اجرای مصوبه
ه : آموزش کارکنان دولت در زمینه فنآوری اطلاعات
فصل ششم:تجارت الکترونیک،بانکداری الکترونیک و نشرالکترونیک
گفتاراول : تجارت الکترونیکی
الف : تجارت الکترونیکی چیست
الف-1- : قدمت تجارت الکترونیکی
الف-2- : تجارت الکترونیکی در جهان امروز
ب :مزایای استفاده از تجارت الکترونیکی
ب-1- : بستر مناسب اطلاعاتی و ارتباطی
ب-2- : حذف نسبی واسطه ها
ب-3- : افزایش قدرت خریداران و پیدایش بازارهای جدید برای تولید کنندگان
ب-4- : سفارشی کردن محصولات و خدمات پشتیبانی قوی
ب-5- : پیدایش مؤسسات اقتصادی نوپا و رقابت سراسری
گفتار دوم :
الف: مدلهای گوناگون تجارت الکترونیکی
الف-1- : مدل B2B
الف-2- : مدلهای B2C وC2B
الف-3- : مدل C2C
الف-4- : مدلهای در ارتباط با دولت
ب :منظرهای تجارت الکترونیکی
ب-1- : حجم مبادلات الکترونیکی و سرعت گسترش آن
ب-2- : گریزناپذیر بودن تجارت الکترونیکی
ب-3-: تجریه کشورها در زمینه سیاست تجارت الکترونیکی
ب-3-1- : اتحادیه اروپایی
ب-3-2- : کشورهای آسه آن
ج : توجیه اقتصادی راه اندازی تجارت الکترونیکی در کشور
ج-1- : منافع
ج-2- : هزینه‌ها
د : موانع و چالشها راه اندازی تجارت الکترونیکی در کشور
ه : رویکرد دولت جمهوری اسلامی ایران تجارت الکترونیکی
گفتار سوم :
الف : بانکدای الکترونیک
ب : بانکداری الکترونیک در ایران
ب-1- : لزوم ایجاد اتوماسیون بانکی در ایران
ب-2- : اهداف اتوماسیون بانکی در ایران
ب-3- : اتوماسیون جامع بانکی در ایران
ج :مرکز شتاب
ج-1- : وظایف سیستم شتاب
ج-2- : شکل‌گیری شبکه شتاب از آغاز تا امروز
ج-3- : مزایای شبکه شتاب
ج-4- : شتاب از زبان آمار
د : نشر الکترونیکی
نتیجه گیری
پیشنهادات و توصیه های پایان نامه
منا بع وماخذ
