وحدت تابعیت در کانون خانواده
در مورد احوال شخصیه افراد، در حقوق بین الملل خصوصى کشورها دو راه حلّ متفاوت پیش بینى شده است.
در پارهاى از کشورها قاعده پذیرفته شده
آن است که احوال شخصیه افراد اصولاً تابع قانون دولت متبوع آنهاست و در
برخى دیگر از کشورها قاعده اعمال قانون اقامتگاه نسبت به احوال شخصیه افراد
مورد قبول واقع شده است.
تعارض چند قانون ملى، در دادگاههاى
کشورهایى مطرح مىشود که احوال شخصیه افراد را تابع قانون ملّى (یا قانون
دولت متبوع شخص) مىدانند، همچنان که مسأله تعارض تابعیتها نیز که حلّ آن
مقدم بر حلّ مسأله تعارض چند قانون ملّى است، در دادگاههاى چنین کشورهایى
قابل طرح است. تأثیر تابعیت در ازدواج و تأثیر ازدواج در تابعیت نیز در
کشورهایى مطرح مىشود که احوال شخصیه افراد تابع قانون دولت متبوع آنهاست.
حقوق موضوعه ایران احوال شخصیه افراد را تابع قانون دولت متبوع آنها قرار
داده است. در این مقاله که زیر عنوان «تعارض چند قانون ملّى در مورد ازدواج
و طلاق» سامان یافته علل به وجود آمدن تعارض بین چند قانون ملّى، مورد
بررسى قرار گرفته و راه حلّ تعارضها نیز ارائه گردیده است.
واژگان کلیدى: ازدواج، طلاق، تابعیت، تعارض چند قانون ملى.
مقدمه
در مورد احوال شخصیه، یعنى وضعیت (Elat) و
اهلیت (Capaeite) افراد، دو راه حل متفاوت، در حقوق بین الملل خصوصى
کشورها، پیش بینى شده است. در حقوق موضوعه بعضى کشورها قاعدهاى پذیرفته
شده که به موجب آن احوال شخصیه افراد اصولاً تابع قانون دولت متبوع آنهاست؛
(مواد 6 و 7 قانون مدنى ایران و ماده 3 قانون مدنى فرانسه) ولى در کشورهاى
وابسته به نظام انگلیسى - آمریکایى قاعده اعمال قانون اقامتگاه، نسبت به
احوال شخصیه افراد، مورد قبول واقع شده است.
بى آن که دلایل ترجیح یکى از دو قاعده بر
دیگرى مورد بررسى قرار گیرد، صرفا یادآور، مىشود که در صورت قبول قاعده
اعمال قانون اقامتگاه مسأله تعارض چند قانون ملّى نسبت به احوال شخصیه مطرح
نمىشود؛ چرا که، در روابط شخصى و خانوادگى بر فرض که طرفین رابطه (مثلاً
زن و شوهر یا پدر و مادر و فرزندان) تابعیتهاى متفاوت داشته باشند با رجوع
به قانون اقامتگاه تکلیف مسأله روشن مىشود. اما در صورت قبول قاعده اعمال
قانون ملّى یا قانون دولت متبوع شخص) این پرسش مطرح مىشود که در صورت
اختلاف تابعیت، در روابط شخصى و خانوادگى کدام قانون ملّى را باید واجد
صلاحیت دانست.
تعارض چند قانون ملى در دادگاههاى
کشورهایى مطرح مىشود که احوال شخصیه افراد را، تابع قانون ملى مىدانند،
همچنان که مسأله تعارض تابعیتها (یا تعارض قوانین تابعیت) نیز که حل آن
مقدم بر حل مسأله تعارض چند قانون ملى است، در دادگاههاى چنین کشورهایى
قابل طرح است؛ زیرا در نظام انگلیسى - آمریکایى دادگاهها باید، ابتدا
مصادیق احوال شخصیه را تشخیص دهند تا در صورتى که موضوع را، داخل در دسته
احوال شخصیه دانستند، قانون اقامتگاه را در مورد آن اجرا کنند.
بنابراین دادگاههاى کشورهاى وابسته به
نظام انگلیسى - آمریکایى، در مسایل مربوط به احوال شخصیه، نه با تعارض
تابعیتها، یعنى پدیده تابعیت مضاعف و فقدان تابعیت (یا بى تابعیتى)،
مواجهاند و نه با تعارض چند قانون ملى، در مورد احوال شخصیه.
از آن جا که ایران جزء کشورهایى است که
احوال شخصیه افراد را، تابع قانون دولت متبوع آنها مىداند، باید در یک
بخش، علل بوجود آمدن تعارض بین چند قانون ملى، مورد بررسى قرار گیرد و در
بخشى دیگر راه حل تعارضها مطالعه و بررسى شود.
بخش نخست: علل تعارض چند قانون ملّى
تعارض چند قانون ملى، گاه معلول تابعیت
مضاعف است (اعم از این که به صورت تابعیت مضاعف اصلى باشد یا اکتسابى).
زمانى هم تعارض چند قانون ملى در اثر تغییر تابعیت یکى از اعضاى خانواده
است که وحدت تابعیت در کانون خانواده را از بین مىبرد. گاهى نیز این تعارض
معلول اعمال تابعیت سرزمینى است و آن در موردى است که طفلى در خارج از
قلمرو و دولت متبوع والدین متولد مىشود. مورد دیگر ازدواج مختلط(2) است،
که در نتیجه آن زن و مردى که تابعیتهاى متفاوت دارند، پس از ازدواج نیز، هر
کدام تابعیتهاى خود را حفظ مىکنند و خانوادهاى تشکیل مىشود که وحدت
تابعیت در کانون آن حکمفرما نیست.
بند نخست: تابعیت مضاعف
نوع فایل: word
سایز:27.3 KB
تعداد صفحه:39
