پایان نامه کارشناسی رشته علوم تربیتی با عنوان مفهوم برنامه درسی و تاریخچه برنامه ریزی درسی
مقدمه
برنامه
درسی از نظر لغت از کلمه لاتین Currere به معنای راهی که باید طی شود
گرفته شده است. از برنامه درسی تعاریف متعددی شده است که اینک به چند مورد
آنها اشاره خواهیم کرد.
تعاریف مختلف از برنامه درسی از صاحبنظران :
بوبیت:
فعالیتهایی که کودکان و نوجوانان باید انجام دهند تا توانایی انجام
فعالیتهای ضروری برای زندگی بزرگسالی در انها به وجود اید.
کازول و کمپ بل: برنامه آموزشی عبارت است از همه فعالیتهای که از سوی کودکان تحت راهنمایی و نظارت معلمان انجام می شود.
ماکنزی:برخورد فراگیر با ابعاد مختلف که تحت هدایت مدرسه طرح ریزی شده است
تانر
و تانر: تجربیات آموختنی و نتایج مورد نظر به صورت طرح ریزی که از طریق
بازسازی منطقی معرفت و تجربه، به منظور رشد دایمی یادگیرنده در زمینه شخصی و
اجتماعی، تحت نظارت مدرسه تدوین شده است.
دال:
محتوا و جریان رسمی و غیر رسمی که از طریق ان فراگیر معلومات و روش فهمیدن
را تحت نظارت مدرسه کسب می کنند، مهارتها را فرا می گیرد و نگرش و ارزش
گذاری و ارزشها را تغییر می دهد.
اسمیت،
استانلی و شورز: تنظیم تجربه های مهم که در مدارس برای عادت دادن کودکان و
نوجوانان به فکر کردن و عمل نمودن گروهی در نظر گرفته و اجرا می شود.
خانم
تابا: یک برنامه آموزشی بیش از هر چیز به نحوه آماده ساز نسل جوان یک
جامعه به صورت افرادی سازنده و مفید برای آن جامعه تلقی می شود.
سیلور و الکساندر: برنامه آموزشی در حقیقت نقشه ای است که در آن فرصت های مناسب
کلمات کلیدی:
برنامه‌ریزی
برنامه درسی
برنامه ریزی درسی
راهبردهای یاددهی – یادگیری
ارزشیابی در برنامه ریزی درسی
تاریخچه برنامه ریزی درسی
بابیت
(Bobbit) به دلیل انتشار اولین کتاب با عنوان برنامه درسی در سال 1918
نامش تداعی کننده آغاز فعالیت رسمی حوزه برنامه درسی به عنوان یک رشته
نظامند مطالعاتی است. در واقع برنامه ریزی درسی به عنوان یک حوزه تخصصی
عملاً در اوایل قرن بیستم توسط فرانکلین بابیت (بوبیت) متولد گردید. پس از
آن مسائل این حوزه توجه بسیاری از صاحبنظران تعلیم و تربیت را به خود معطوف
ساخت. دومین اثری که در حوزه برنامه ریزی درسی انتشار یافت «ساخت برنامه
درسی» نام داشت.
که
توسط چارترز (Charters) به رشته تحریر در امد. دهه های 1930 تا 1950 را
باید مقطعی به شمار آورد که اندیشه های دیویی در باب برنامه درسی بیش از هر
زمان دیگر در صحنه های علمی و تعلیم و تربیت رواج یافت. نفوذ گسترده تایلر
مرهون کتابی است که در سال 1949 منتشر شد. این کتاب که «اصول اساسی برنامه
درسی و آموزشی» نام داشت، پس از کتاب «دمکراسی و تعلیم و تربیت دیویی»
رتبه دوم را از نظر نفوذ و تاثیرگذاری بر تفکر و جریان عمل برنامه ریزی
درسی احراز کرد.
سال
1957 یعنی سال پرتاب سفینه اسپوتینک ، نیز سال مهمی در تاریخچه برنامه
ریزی درسی است. چرا که به واسطه آن رواج بی سابقه فعالیت های ناظر به طراحی
برنامه های درسی جدید- بویژه ریاضی و علوم گردید.دهه 1960، سال نهضت
بازگشت به پایه ها است. در این دوره دانشمند پروری برنامه های درسی مورد
انتقاد واقع گردید.دهه 1970 را باید سال تضج گرفتن فعالیت های ارزشیابی در
حوزه برنامه درسی دانست دهه 1980 و 1990 بهبود کیفیت برنامه درسی، دستور
کار قرار گرفت و در عین حال، این مقطع را باید دوران عطف توجه به ماهیت
انسانی تعلیم و تربیت نامید که بارزترین جلوه های آن در نهضت «نومفهوم
گرایی» و «پست مدرن» هویداست.
فهرست مطالب
فصل اول:مبانی برنامه ریزی درسی
1- مبانی فلسفی برنامه ریزی درسی
ایده آلیسم
رئالیسم
پراگماتیسم
ناترالیسم
2- مبانی اجتماعی و فرهنگی برنامه ریزی درسی
3- مبانی روان شناختی برنامه درسی
نظریه یادگیری محرک – پاسخ
نظریه یادگیری میدانی
نظریه یادگیری اجتماعی
دورنمای فصل دوم:عناصر و انواع برنامه درسی و مراحل آن
عناصر برنامه درسی
الگوی چهار عنصری
الگوی 9 عنصری کلاین
سطوح تصمیم گیری
برنامه درسی اکادمیک
برنامه درسی اجتماعی
برنامه رسمی
برنامه نهادی
برنامه آموزشی
برنامه تجربه شده
انواع برنامه درسی
برنامه درسی پنهان
برنامه درسی پوچ (عقیم)
برنامه اشکار
برنامه رسمی
برنامه آرمانی
برنامه رشد گرا
برنامه مکتوب
برنامه کلینکی
مراحل برنامه ریزی درسی
سه مرحله کلی
طراحی
اجرا
ارزشیابی
مراحل الگوی تایلر
مرحله الگو تابا
مراحل 14 چهارده گانه برنامه ریزی درسی
مراحل 9 گانه برنامه ریزی درسی
مراحل برنامه ریزی درسی از نظر لوی
1- آماده سازی رئوس برنامه درسی
2- تهیه و تدوین موارد وسایل آموزشی
3- اجرای برنامه
دورنمای فصل سوم:مشخص کردن هدفهای برنامه درسی
سطوح اهداف
از نظر کراتول
از نظر داویس
از نظر کارشناسان یونسکو
دورنمای فصل چهارم:انتخاب محتوای برنامه درسی
تعریف محتوا
سیلور و الکساندر هیمان
لوی شواب
دیدگاههای اساسی در انتخاب محتوا
1- دیدگاه سنتی
2- دیدگاه پویا
3- دیدگاه سازنده
ضوابط عملی برای انتخاب محتوا
معیارهای انتخاب محتوا
اهمیت اعتبار
علاقه
سودمند قابلیت یادگیری
انعطاف پذیری
ملاک های انتخاب محتوا در برنامه ریزی درسی
1- تناسب با عوامل و ارزشهای اجتماعی
2- تناسب با وی‍ژگیها و نیازهای یادگیرندگان
3- تناسب با قانونمندیهای برنامه درسی
مسائل اساسی در سازماندهی محتوای برنامه درسی
الگوهای سازمان دهی محتوا برنامه درسی
برنامه درسی موضوع محور
الف:برنامه درسی موضوعات مجزا
ب:برنامه درسی موضوعات وسیع یا درهم تنیده
ج:برنامه درسی مارپیچی
برنامه درسی دانش آموز محور
الف:برنامه درسی پایه مشترک یا هسته ای
ب: برنامه دسی مبتنی بر کار گروههای اجتماعی
ج: برنامه درسی فعالیت محور
د: برنامه درسی انسانگرایانه
سازماندهی محتوای برنامه درسی
سازماندهی افقی
مبتنی بر رشته های علمی
موازی سازی رشته ها
چند سانه ای
بین رشت ای
فرا رشته ای
سازماندهی عمودی
از مساله تا کشف
ساختار دانش
از عینی به ذهنی
از ساده به شکل
دور نمای فصل پنجم:انتخاب راهبرد دهای یاددهی – یادگیری (روش تدریسی)
انواع روش تدریس از کتاب لوی
تدریس توضیحی
یادگیری اکتشافاتی
تدریس به روش تشکیل گروهای کوچک
روش یاددهی- یادگیری انفرادی
یادگیری تسلط یاب
باز های آموزشی
آموزش برنامه ای
انواع روش تدریس از دیدگاه سیلور و الکساندر
مدلهای مرتبط با موضوع درسی
مدلهای مرتبط با شایستگی های خاص
مدلهای مرتبط با صفات و فرایند های انسانی
مدلهای هم بسته با نقش ها و فعالیتهای اجتماعی
مدلهای هم بسته با فعالیتهای مبتنی بر علایق و نیازها
روش های تدریس فعال و غیر فعال
فعال
روش بحث
روش های اکتشافی
حل مسئله
گردش علمی
ایفای نقش
غیر فعال
رویکرد آیزنر از رویکردهای فعال در تدریس
1- رویکرد تدریس فعال از دیدگاه برونر،رویکرد اکتشافی
2- رویکرد تدریس فعال از دیدگاه آزوبل : رویکرد پیش سازمان دهنده
3- رویکرد تدریس فعال از دیدگاه دیوی : رویکرد پژوهش یا حل مسئله
انواع روشهای تدریس در کتاب آقای شعبانی
1- روشهای تدریس سنتی
2-روش های تدریس جدید ( آموزش انفرادی )
الگوهای تدریس از نظر "جویس و برویس
1- الگوهای خانواده اجتماعی
2-الگوهای خانواده اطلاعات پردازی
3- الگوهای خانواده رفتاری تدریس
دورنمای فصل ششم:نظارت و ارزشیابی در برنامه ریزی درسی
کنترل کیفیت برنامه درسی
اصلاح و بازنگری برنامه
برنامه درسی رو به زوال
برنامه درسی رو به زوال افتراقی
تعاریف مختلف ارزشیابی
ارزشیابی به مثابه بررسی میزان حصول به هدف ها (تایلر)
ارزشیابی به مثابه فرایند جمع آوری اطلاعات برای تمیم گیری ( استافل بیم، کرونباخ و آلکین)
ارزشیابی به مثابه سنجش یادآوری درباره شایستگی و ارزش چیزی ( بی بای، ولف)
انواع ارزشیابی از نظر زمان اجرا
ارزشیابی تشخیصی
ارزشیابی تکوینی
ارزشیابی پایانی
کارکردهای ارزشیابی
جنبه های اساسی در ارزشیابی از برنامه درسی
الگوهای ارزشیابی
1- الگوی هدف محور ( الگوی تایلر)
2- الگوی هدف- آزاد (اسکریون )
3- الگوی سیپ (Cfipp) (استافل بیم):
مراحل ارزیابی تکوینی
1- ارزیابی نمونه برنامه
2- آزمایش اولیه برنامه
3- اجرای آزمایشی برنامه
